Freelance çalışan pek çok arkadaşımızdan, kazancın faturalandırılması ve vergilendirilmesi konusunda sorular alıyoruz. Biz de bu konuda biraz araştırma yapıp sizlerle paylaşmaya karar verdik. Danıştığımız Mali Müşavir, bize bu konuda epey bilgi verdi. Yalnız şunu da belirtmek gerekir ki bu konular belirli kanun maddelerine bağlanmış olsa da, uygulama da farklılık gösterebilen konular. Bizim edindiğimiz bilgilere göre, freelance denilen kazanç ile elde edilen kazancın arızi kazanç olması gerekir. Yani sürekli elde edilen bir kazanç değil tesadüfen ya da belli şartların oluşması ile meydana gelen kazanç. O zaman bazı sınırları aştığı taktirde, gelir vergisi ödenir. Örneğin dairesini 100.000 e alan biri, 4 yıl geçmeden 110.000'e satarsa, kazancı 6.800 lirayı geçtiği için vergi öder. Arızi kazanç, o çalışma tanımına uyan bir başka örnekte olabilir. Bir de mesela temizlik yapanlar, ya da sürekli bir iş sözleşmesi ile bağlı olmayan geçici işçiler (mesela hamal, boyacı, sıvacı) var. Tabii bu konudaki çalışmalarının (hizmetçiler dışında) sürekli olmaması lazım, yoksa gelir vergisi mükellefi olup fatura yazmaları ya da iş kanununa bağlı çalışmaları gerekir. Ama bu işi zaman zaman yapıyorlarsa, Gelir Vergisi Kanunun 94. maddesinde yazılı oranlarda kendilerinden vergi kesilerek ödeme yapılır. Onların ayrıca beyanname vermelerine gerek yoktur. Şimdi sizi en çok ilgilendirdiğini sandığımız bölüme geçelim.. Gelir Vergisi Kanunu 18. maddesinde yazılı işleri yapanlara olan ödemeler. Yani telif hakları, bilgisayar programcılarına, sanat ve fikir eseri sahiplerine yapılan ödemeler.
Özgün bir eser meydana getirenlerin, bu eseri satmak veya yaymakla ilgili faaliyetleri bu madde kapsamına girer. Bu tür kazançlar vergiden muaftır. Yani bu kazançları elde edenler ayrıca vergilendirilmez, sadece yine gelir vergisi kanunu 94. maddesine göre ödeme yapılırken, kaynakta vergi kesilir. Bu verginin oranı %17'dir. Diyelim yazılım yapan biri, 100 liraya anlaştı. Ya gider makbuzu düzenlenerek ona 100-17=83 lira ödenir ya da 120,48 YTL kadar ödeme yapılmış gösterilerek bu miktardan % 17 düştükten sonra, kalan 100 lira kendisine ödenir ve 20,48 YTL lira tutacak olan % 17 ayrıca devlete ödenir. Bakılması gereken kanun maddeleri, Gelir Vergisi Kanunu 18. madde ve 94. maddeleri. Sanırım bu blogu ziyaret edenleri ilgilendiren kanun, Gelir Vergisi Kanunu 18. maddesinde düzenlenen telif kazançları ile ilgili. Ancak telif kazancının tanımlanması gerekir. Kanun metni şu şekildedir:
"Müellif, mütercim, heykeltraş, hattat, ressam, bestekâr, bilgisayar programcısı ve mucitlerin ve bunların kanuni mirasçılarının şiir, hikaye, roman, makale, bilimsel araştırma ve incelemeleri, bilgisayar yazılımı, röportaj, karikatür, fotoğraf, film, video band, radyo ve televizyon senaryo ve oyunu gibi eserlerini gazete, dergi, bilgisayar ve internet ortamı, radyo, televizyon ve videoda yayınlamak veya kitap, CD, disket, resim, heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira beratlarını satmak veya bunlar üzerindeki mevcut haklarını devir ve temlik etmek veya kiralamak suretiyle elde ettikleri hasılat Gelir Vergisinden müstesnadır.(*)
Eserlerin neşir, temsil, icra ve teşhir gibi suretlerle değerlendirilmesi karşılığında alınan bedel ve ücretler istisnaya dahildir.
Yukarıda yazılı kazançların arızî olarak elde edilmesi, istisna hükmünün uygulanmasına engel teşkil etmez.
Serbest meslek kazançları istisnasının, bu Kanunun 94 üncü maddesi uyarınca tevkif suretiyle ödenecek vergiye şümulü yoktur.(**)"
Şimdi burada önemli olan, satılan hizmetin fikir ya da sanat eseri olması gerekir. Yoksa tercüme bu kazanç kapsamında yer almaz. Editörlük için ise, olur ya da olmaz demek zor. Yoruma tabi. Burada eserin özgünlüğü kıstas. Mesela TV sunucularının yaptığı iş, 18. madde kapsamında değerlendirilmedi. Gerekirse tebliğlere ya da yargı kararlarına bakılmalı.
Bu kazançlar arızi ya da devamlı olabilir her şekilde vergiden müstesnadır. Ancak bu şahıslara ödeme yapan vergi mükellefleri yaptıkları ödemelerden %17 gelir vergisi keserek, vergi dairesine yatırırlar. Eser sahibinin ise beyanname ya da vergi vermesi gerekmez, sorumluluğu da yoktur. Sorumluluk ödeme yapan vergi mükellefine aittir. Bunlara yapılan ödemelerden kesilecek vergileri Gelir Vergisi kanununun 94. maddesi düzenler. 94. maddenin bu konu ile ilgili kısmı ise:
a) 18'inci madde kapsamına giren serbest meslek işleri dolayısıyla yapılan ödemelerden, (2003/6577 sayılı B.K.K. ile % 17 Yürürlük; 1.1.2004)(2)
Şimdi telif kazancına yani 18. madde kapsamına girmeyen tercüme belki editörlük gibi konulara değinecek olursak, ferdin kabiliyetleri ve emek ağırlıklı olarak yapmış olduğu bu türlü işler, diğer serbest meslek kazancı ismini alır ve kanun bu kazancı şöyle tarif ediyor:
Kanun Adı
GELİR VERGİSİ KANUNU
Madde No: 65
Kapsam
(202 sayılı Kanunun 31'inci maddesiyle değişen madde) Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır.
Serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmıyan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.
Tahkim işleri dolayısiyle hakemlerin aldıkları ücretler ile kollektif, adi komandit ve adi şirketler tarafından yapılan serbest meslek faaliyeti neticesinde doğan kazançlar da, serbest meslek kazancıdır.
Yani bu işler serbest meslek kazancıdır ve sürekli yapanlar doğrudan vergi ödevlisi olmalıdırlar. Bu konuda muafiyet için, gelir vergisi kanunun 9. maddesinde yazılı işler yine o madde sınırları çerçevesinde yapılmalıdır. Bunların vergi muafiyeti 94. madde kapsamında ödemeyi yapan vergi mükellefinin aşağıda yazılı bent uyarınca
b) Diğerlerinden, (2006/11449 sayılı B.K.K. ile %20 Yürürlük:; 01.01.2007)(3)
%20 vergi kesintisi yapmasını gerektirir. Şimdi bu kesinti için işi yaptıran vergi mükellefi, yapan ise vergiden muaf esnaf ya da fikir ya da sanat eseri sahibiolmalıdır. Taraflardan hiçbiri vergi mükellefi değilse, o zaman 94. madde kapsamında bir kesinti yapmaya gerek olmaz.
Özetle yazar, şair, programcı gibi telif kazancı olarak adlandırılan kazanç elde edenlerle, boyacı tesisetçı hizmetçi gibi konularda çalışan ve Gelir Vergisi Kanunu 9. Maddesi uyarınca esnaf muafiyetine giren i konularda freelance çalışanların vergi mükellefiyeti yoktur. Onlara ödeme yapan vergi mükellefleri, gider makbuzu imzalatarak 94. madde hükümlerine göre kesinti yaparlar. İşi yaptıran vergi mükellefi değilse, vergi ile ilgili bir konu doğmaz. Yani vergiyi doğuran olay meydana gelmez.
Kaynak 
