Logo başka bir deyişle, logotype, amblem, simge aynı fonksiyonlara sahip “Grafik Tasarım” ürünleridir. Başlıca fonksiyonları iletişim kurmaktır. Grafik tasarımda iletişimin amacı ise en kısa sürede, en etkili veriyi, en kalıcı bir şekilde aktarmaktır.
Bu açıdan bakıldığında bir logo tasarımındaki en önemli özellikleri şu sıralamaya tabi tutabiliriz.
1-Basitlik:
İletişimin özünde yatan temel olgu budur. Elektronik iletişimin başladığı ilk yıllarda kullanılan mors alfabesi bu açıdan örnek gösterilebilecek bir benzeşmeye sahiptir. Mors alfabesinin temelinde sadece 2 biçim çizgi (-) ve nokta (.) vardır bu iki biçimin varyasyonları bu iletişimin temelini oluşturmuş ve yıllarca kullanılmıştır. Buradaki basitlikten kastımız asla aleladelik ve ucuzluk değildir. Bu basitlik yakalanması gayet zor bir tasarım fikrini ifade etmektedir. Örnek: Nike logosu
2-Ayrıştırıcılık:
Kullandığınız logo, benzer işaretlerlerden kesinlikle farklı olmalıdır. Sizi ve kurumunuzu, başka kurumlardan ayırarak, size özel bir anlam kazandırmalıdır. Benzerlik yani alıntı veya esinlenme sizi ve kurumunuzu, sizin sorumluluğunuz olmayan çok zor durumlara sokabilir. Örneğin alıntı yaptığınız kuruluşun ayıplı bir davranışı, sizi alıcı konumdaki insanların bilinç altında, o kuruluşla aynı kategoriye sokabilir.
3-Algı:
Bir logoda algı, alıcı bireyle, logonuz arasında kurulan sağlıklı bir iletişimi tanımlamaktadır.
a)Kullandığınız Simgeler: Kullandığınız simgelerin, hitap ettiğiniz simge diline yabancı olmaması gerekmektedir. Bunlardan en bilinen simgelerden biri yazı dilidir, farklı tipografik çağrışımları olan bir dille yapılan tasarım o dile yabancı bireylerin yaşadığı bir toplumda tamamen boş bir çabadır.
b)Kullandığınız renkler: Kullandığınız renklerin, görsel kompozisyonu bozacak şekilde, bir armonik diziye sahip olmaması gerekmektedir, Aksine birbiriyle uyumlu birbirini ortaya çıkaran dengeli bir yapıya sahip olmalıdır.
c)Kullanılan biçimler: Logo tasarımında kullanılan biçimler, logonun tasar amacına uygun olmalıdır. Örneğin ya biçimsel olarak uyum sağlamalı yada tasar fikrinden hareketle uygun zıtlık veya diğer tasar ilkeleri, algıda kullanılmalıdır.
4)Akılda kalıcılık:
Bir ticari kuruluşun amacı bir defalık üretim yapıp sonra bunları tüketip, daha sonra kapısına kilit vurmak değildir. Bir kuruluş müsterinin/bireylerin alt beyninde süreklilik sağlamak zorundadır. Marka konumlandırma eyleminin altında, bireylerin bilinç altında kalıcı olmak yatar, bu eylemin girişinde ise akılda kalıcı bir logo çok önemli bir yer tutmaktadır. Zihinsel anlamda insan beyni, aynen bazı bilgisayar programlarında olduğu gibi hatırlamada sıkıştırma tekniğini kullanır yani gereksiz ayrıntıları atarak sadece özü hatırlar. Yani aşırı renkli, tonlamaları olan, biçimleri birbiriyle bağlantılı olmayan bir logoya sahip iseniz akılda kalıcılığınızda o derecede zorlaşacaktır.
Akılda kalıcı bir logo:
a)Sadelik: Çok farklı görsel teknikten ayrılmış, (Gradient, çok fazla renk, dengesiz ve savruk biçimler vb.) logodur.
b)Zıtlık: Bir logo temelde siyah beyazdır, logonuzu siyah beyaz olarak görünüz, eğer logonuz siyah beyaz olarak anlam değiştiriyor ve bazı özelliklerini yitiriyorsa, bir sistem olarak mesaj vermiyor demektir. Hatırlamada bu temel görünüm çok önemli bir yer tutmaktadır. Çünkü zihin önce biçimi sonra rengi tutmaktadır.
c)Simgesel bağlantı: Bireylerin yaşamında varolan birtakım simgeler, çağrışım yoluyla logonuzun zihinde kalıcılığını artırır.
d)Süreklilik: Göz önünde bulunmak ve reklam, logonuzun bireylerin zihninde, siz ve ürününüzle/hizmetinizle, kalıcı olmasını sağlar.
5)Fonksiyonellik:
Kuruluş olarak çok farklı sektörlerde çalışmalarınız olabilir (şimdi yoksa gelecekte olabilecektir). Sahip olduğunuz logo uygulama manasında size zorluk çıkartmayacak tarzda, görsel özelliklere sahip olmalıdır. Örneğin kartvizitiniz üzerinde gayet şık duran logonuz, ürettiğiniz ürünün ambalajı üzerine hiçte uygun olmayabilir veya logonuz küçüldüğünde etkisini ve anlamını tamamen yitirmektedir. Bu durumda logonuz fonksiyonelliğini, dolayısıyla kuruluşunuzun iş performansını ciddi şekilde etkileyecek handikaplara sahiptir. Logonuz fonksiyonellik ve uygulama açısından her alanda, sıkıntısız bir şekilde kullanılabilecek özelliklere sahip olmalıdır.
6)Özgünlük:
Logo çalışmaları her şeyden önce bir sanat eseridir. Bir sanat eserinin en önemli özelliği ise özgün yani orijinal olmasıdır. Bu hem tasarımın değeri açısından hemde, kuruluşunuza kazandırdığı kişisellik açısından önemlidir. Özgünlük uygulamada aynı zamanda o kurumun ahlaki değerlerinide ifade etmektedir. Özgün olmayan bir tasarım, ya bir yerlerden alıntı yapılmıştır, yada kurumu yöneten kişilerin bu konuya gerekli önemi vermemesi dolayısı ile, işinde ehil olmayan kişilere yaptırılmıştır.
Yada bu konuda gerekli bilgiye sahip olmayan kurum yetkilisi, piyasada mantar gibi olan, 10 adet logo 99 lira paketi sunan. fırsatçılar tarafından dolandırılmıştır.
7) Estetik:
Logoda estetik bilinen anlamdaki estetiğin dışında bir anlam ihtiva etmektedir. Öncelikle sanatsal anlamda estetikte, herhangi bir ressamın estetik anlayışını topluma kabul ettirme zorunluluğu yoktur. Oysa iletişim anlamında bu anlayış sanatsal estetik kavramıyla çelişmektedir. Burada grafik tasarımcısının bu değerleri iyi ölçüp biçmesi ve değerlendirmesi gerekmektedir.
Estetik kavramı tasarımda uygulanırken tasarımcının karşılaştığı iki farklı sorun vardır.
a)Toplumun estetik değerleri: Sanatçının kullandığı yöntemler toplumsal manada kabul görmeyebilir, burada sanatçının bir toplumbilimci gibi hareket edip hem kendi estetik değerlerini, hemde toplumun estetik değerlerini hesap edebilmedilir.
b)Müşterinin yani alıcının estetik değerleri: Tasarımcıyı belkide en fazla zorlayan etmenlerden biride, müsterinin beğenmedim tepkisidir. Buradaki tepki müsterinin bilimsel olmayan, bir davranış biçimidir. Neyi neden yaptığımızı hatırlarsak bir müşteri olarak ne kadar yanlış davrandığımızı anlarız. Öncelikle eğer bu konuda iyi bir tasarımcı ile çalışıyorsak. Bu konunun müdahale gerektirmeyeceğini kabul etmeliyiz. Sonuçta ortaya çıkan iş görsel olarak bizi tatmin etmeyebilir. Hatta hiç sevmediğiniz renklerde kullanılmış olabilir. Ama unutmayalımki üzerimize kazak almıyoruz, firmamıza logo yaptırıyoruz.
Unutmayalımki yapılan işi üzerimize giymeyeceğiz, yapılan iş firmamızın insanlarla düzgün iletişim kurmasına yardımcı olacaktır.
Bu açıdan bakıldığında bir logo tasarımındaki en önemli özellikleri şu sıralamaya tabi tutabiliriz.
1-Basitlik:
İletişimin özünde yatan temel olgu budur. Elektronik iletişimin başladığı ilk yıllarda kullanılan mors alfabesi bu açıdan örnek gösterilebilecek bir benzeşmeye sahiptir. Mors alfabesinin temelinde sadece 2 biçim çizgi (-) ve nokta (.) vardır bu iki biçimin varyasyonları bu iletişimin temelini oluşturmuş ve yıllarca kullanılmıştır. Buradaki basitlikten kastımız asla aleladelik ve ucuzluk değildir. Bu basitlik yakalanması gayet zor bir tasarım fikrini ifade etmektedir. Örnek: Nike logosu
2-Ayrıştırıcılık:
Kullandığınız logo, benzer işaretlerlerden kesinlikle farklı olmalıdır. Sizi ve kurumunuzu, başka kurumlardan ayırarak, size özel bir anlam kazandırmalıdır. Benzerlik yani alıntı veya esinlenme sizi ve kurumunuzu, sizin sorumluluğunuz olmayan çok zor durumlara sokabilir. Örneğin alıntı yaptığınız kuruluşun ayıplı bir davranışı, sizi alıcı konumdaki insanların bilinç altında, o kuruluşla aynı kategoriye sokabilir.
3-Algı:
Bir logoda algı, alıcı bireyle, logonuz arasında kurulan sağlıklı bir iletişimi tanımlamaktadır.
a)Kullandığınız Simgeler: Kullandığınız simgelerin, hitap ettiğiniz simge diline yabancı olmaması gerekmektedir. Bunlardan en bilinen simgelerden biri yazı dilidir, farklı tipografik çağrışımları olan bir dille yapılan tasarım o dile yabancı bireylerin yaşadığı bir toplumda tamamen boş bir çabadır.
b)Kullandığınız renkler: Kullandığınız renklerin, görsel kompozisyonu bozacak şekilde, bir armonik diziye sahip olmaması gerekmektedir, Aksine birbiriyle uyumlu birbirini ortaya çıkaran dengeli bir yapıya sahip olmalıdır.
c)Kullanılan biçimler: Logo tasarımında kullanılan biçimler, logonun tasar amacına uygun olmalıdır. Örneğin ya biçimsel olarak uyum sağlamalı yada tasar fikrinden hareketle uygun zıtlık veya diğer tasar ilkeleri, algıda kullanılmalıdır.
4)Akılda kalıcılık:
Bir ticari kuruluşun amacı bir defalık üretim yapıp sonra bunları tüketip, daha sonra kapısına kilit vurmak değildir. Bir kuruluş müsterinin/bireylerin alt beyninde süreklilik sağlamak zorundadır. Marka konumlandırma eyleminin altında, bireylerin bilinç altında kalıcı olmak yatar, bu eylemin girişinde ise akılda kalıcı bir logo çok önemli bir yer tutmaktadır. Zihinsel anlamda insan beyni, aynen bazı bilgisayar programlarında olduğu gibi hatırlamada sıkıştırma tekniğini kullanır yani gereksiz ayrıntıları atarak sadece özü hatırlar. Yani aşırı renkli, tonlamaları olan, biçimleri birbiriyle bağlantılı olmayan bir logoya sahip iseniz akılda kalıcılığınızda o derecede zorlaşacaktır.
Akılda kalıcı bir logo:
a)Sadelik: Çok farklı görsel teknikten ayrılmış, (Gradient, çok fazla renk, dengesiz ve savruk biçimler vb.) logodur.
b)Zıtlık: Bir logo temelde siyah beyazdır, logonuzu siyah beyaz olarak görünüz, eğer logonuz siyah beyaz olarak anlam değiştiriyor ve bazı özelliklerini yitiriyorsa, bir sistem olarak mesaj vermiyor demektir. Hatırlamada bu temel görünüm çok önemli bir yer tutmaktadır. Çünkü zihin önce biçimi sonra rengi tutmaktadır.
c)Simgesel bağlantı: Bireylerin yaşamında varolan birtakım simgeler, çağrışım yoluyla logonuzun zihinde kalıcılığını artırır.
d)Süreklilik: Göz önünde bulunmak ve reklam, logonuzun bireylerin zihninde, siz ve ürününüzle/hizmetinizle, kalıcı olmasını sağlar.
5)Fonksiyonellik:
Kuruluş olarak çok farklı sektörlerde çalışmalarınız olabilir (şimdi yoksa gelecekte olabilecektir). Sahip olduğunuz logo uygulama manasında size zorluk çıkartmayacak tarzda, görsel özelliklere sahip olmalıdır. Örneğin kartvizitiniz üzerinde gayet şık duran logonuz, ürettiğiniz ürünün ambalajı üzerine hiçte uygun olmayabilir veya logonuz küçüldüğünde etkisini ve anlamını tamamen yitirmektedir. Bu durumda logonuz fonksiyonelliğini, dolayısıyla kuruluşunuzun iş performansını ciddi şekilde etkileyecek handikaplara sahiptir. Logonuz fonksiyonellik ve uygulama açısından her alanda, sıkıntısız bir şekilde kullanılabilecek özelliklere sahip olmalıdır.
6)Özgünlük:
Logo çalışmaları her şeyden önce bir sanat eseridir. Bir sanat eserinin en önemli özelliği ise özgün yani orijinal olmasıdır. Bu hem tasarımın değeri açısından hemde, kuruluşunuza kazandırdığı kişisellik açısından önemlidir. Özgünlük uygulamada aynı zamanda o kurumun ahlaki değerlerinide ifade etmektedir. Özgün olmayan bir tasarım, ya bir yerlerden alıntı yapılmıştır, yada kurumu yöneten kişilerin bu konuya gerekli önemi vermemesi dolayısı ile, işinde ehil olmayan kişilere yaptırılmıştır.
Yada bu konuda gerekli bilgiye sahip olmayan kurum yetkilisi, piyasada mantar gibi olan, 10 adet logo 99 lira paketi sunan. fırsatçılar tarafından dolandırılmıştır.
7) Estetik:
Logoda estetik bilinen anlamdaki estetiğin dışında bir anlam ihtiva etmektedir. Öncelikle sanatsal anlamda estetikte, herhangi bir ressamın estetik anlayışını topluma kabul ettirme zorunluluğu yoktur. Oysa iletişim anlamında bu anlayış sanatsal estetik kavramıyla çelişmektedir. Burada grafik tasarımcısının bu değerleri iyi ölçüp biçmesi ve değerlendirmesi gerekmektedir.
Estetik kavramı tasarımda uygulanırken tasarımcının karşılaştığı iki farklı sorun vardır.
a)Toplumun estetik değerleri: Sanatçının kullandığı yöntemler toplumsal manada kabul görmeyebilir, burada sanatçının bir toplumbilimci gibi hareket edip hem kendi estetik değerlerini, hemde toplumun estetik değerlerini hesap edebilmedilir.
b)Müşterinin yani alıcının estetik değerleri: Tasarımcıyı belkide en fazla zorlayan etmenlerden biride, müsterinin beğenmedim tepkisidir. Buradaki tepki müsterinin bilimsel olmayan, bir davranış biçimidir. Neyi neden yaptığımızı hatırlarsak bir müşteri olarak ne kadar yanlış davrandığımızı anlarız. Öncelikle eğer bu konuda iyi bir tasarımcı ile çalışıyorsak. Bu konunun müdahale gerektirmeyeceğini kabul etmeliyiz. Sonuçta ortaya çıkan iş görsel olarak bizi tatmin etmeyebilir. Hatta hiç sevmediğiniz renklerde kullanılmış olabilir. Ama unutmayalımki üzerimize kazak almıyoruz, firmamıza logo yaptırıyoruz.
Unutmayalımki yapılan işi üzerimize giymeyeceğiz, yapılan iş firmamızın insanlarla düzgün iletişim kurmasına yardımcı olacaktır.
Cahit GÜLDEN
çok teşekkürler.
