Web Tasarımında Temel İlkeler

SİTE TASARIMINDA TEMEL İLKELER


Tasarımda öncelikli ilkeler

Araştırmalar kullanıcıların beklentilerinin şu yönlerde olduğunu göstermiştir:
Hız
Sadelik
Kullanılabilirlik
İçerik
Uyumluluk

Hız beklentisi

Birçok kullanıcı istediği sayfaların hızlı yüklenmesini önşart olarak koşmaktadır. Hız sorunlarının başlıca sebepleri şunlardır:
Resimlerin yanlış kullanılması
Tabloların çok seviyeli, iç içe gömülmesi
Standart dışı yazı tiplerinin resimlerle kullanılmaya çalışılması
Sayfa içi elemanların sayısının çok olması
Resim, film, ses vb. elemanların kullanıcının isteği dışında yüklenmeye başlaması
Özellikle görsel düzenleyicilerin, kötü ve gereksiz HTML kodu üretmeleri

Resimlerin doğru kullanımı

Ortalama bir Web sayfasının toplam boyunun %90'ından fazlası resim bilgisinden oluşmaktadır. Bu nedenle, resimlerin mutlaka dikkatlice kullanılması gerekmektedir.
Dosya tipini doğru seçmek önemlidir, çizim, keskin köşeli vb. resimler için GIF veya PNG, fotografik görüntüler için JPG tavsiye edilir. Hatta, Web için özelleşmiş resim düzenleyicilerini (deBabelizer, ImageReady vb.) kullanarak resimlerinizi eniyileştirin. Bütün sayfalarınızda tekrarlayan dolaşma çubuklarınızı resim olarak oluşturun, çünkü resimler kullanıcı tarafında önbelleklenebilir. Resimlerin WIDTH ve HEIGHT özelliklerini mutlaka belirtin. Bu tarayıcının sayfayı daha hızlı yerleştirmesini sağlar. Sevdiğiniz yazı tiplerini resim olarak gömmeye çalışmayın, standart fontlara alışın. "Tekrarlayan" büyük resimlerin sadece küçük alanları değişiyorsa, resmi parçalayın ve sadece değişen kısımların yüklemesini sağlayın.

Tabloların doğru kullanımı

Tablolar her ne kadar yerleşimi kolaylaştırsa da, iç içe gömüldüklerinde tarayıcılar zorlanmaktadır. Tabloları çok seviyeli bir biçimde içiçe gömmeyin, aksi takdirde, tarayıcı sayfayı ancak bütün sayfa indikten sonra görüntüleyebilir. Temel olarak 5'den fazla tabloyu iç içe gömmeyin. Mümkün olduğu kadar az rowspan ve colspan kullanın. Bütün sayfayı bir tek tabloya gömmek yerine tablonuzu sayfa yüklendikçe görüntülenebilecek şekilde küçük yatay parçalara ayırın. Bu, kullanıcıda sayfa hızlı yükleniyor hissini arttıracaktır.

Yazı tipleri

İçeriğin erişilebilirliği, içerik kadar önemlidir. Standart yazı tiplerine bağlı kalmaya çalışın. Mümkünse, graceful degradation kullanarak alternatifleri de verin. Örneğin "Arial, Helvetica, sans-serif" örneği, önce Arial'ı (Windows standardı), sonra Helvetica'yı (Mac standardı), en sonda serif'siz soysal (generic; sistemce bir karşılığı bulunan) bir font'u kullanabilmenizi sağlar. Yazı tipleriyle yaptığınız, "ilginç" olduğunu düşündüğünüz" efektleri mümkünse Yığıtlamalı Biçem Kağıtları (Cascading Style Sheets - CSS) kullanarak gerçekleştirin. CSS, aslında çok ilginç efektlere izin vermektedir.

Sayfa içi elemanlar

Bir sayfa için ne kadar çok farklı dosya yükleniyorsa, sayfa o kadar yavaş yüklenecektir, hepsinin toplamının yüklenmesinden bile yavaş! Bir tarayıcı sayfa içinde karşılaştığı her dosya için Web sunucusuyla tekrar tekrar iletişime geçecektir. Dolayısıyla, sayfaya bağladığınız dosyalar, ne kadar küçük olursa olsun, yüklenme hızı düşecektir. Tarayıcının önbelleğini mümkün olduğu kadar çok kullanmak için, sayfa içi elemanlarınızı (logo, grafik dolaşma çubukları, resimler vb) tekrar tekrar kullanmaya özen gösterin.

Çoklu ortam terörizmi

Kullanıcıları uyarmadan, büyük resimler, fon müzikleri, filmler vb. elemanlar yükletmeye çalışmayın. Maalesef, birçok Web sitesi, kullanıcıyı hiç uyarmadan, fon müzikleri gibi kullanıcının siteyi dolaşmasını kolaylaştırmaktan çok zorlaştıran, sayfanın yüklenmesini yavaşlatan, hatta bazen en kötüsü, tarayıcısını çökerten eklentiler kullanmaktadır. Böyle bir kullanıcının sitenize, ihtiyacı olsa bile, tekrar gelme olasılığı çok düşüktür. Kullanıcıyı, büyük boyutlu resimler (örneğin, bir resim galerisi), filmler (örneğin, bir konferansın çekimleri) ya da ses dosyalarının (örneğin, bir röportaj) bulunduğu sayfalara girmeden önce mutlaka uyarın. Kullanıcıların daha da memnun kalacakları bir özellik, onlara farklı hızlar için farklı çözünürlük ya da kalitede sürümlerin sunulmasıdır. Dolayısıyla, kullanıcı bant genişliğine uygun olan sayfayı seçebilecek ve daha az vakit kaybedecektir.

Standart dışı ve gereksiz HTML

Yüzeyde tasarımcının işini kolaylaştıran görsel Web sayfası düzenleyicileri, altta standart dışı ve kötü HTML kodu üretmektedir. Sayfalarınızda aynı CSS ve JavaScript tanımlamalarını kullanıyorsanız, bunları harici dosyalarda tutup, sayfalardan bağ vererek[32] yükletin. Ortalama tanımlamalarınızın 500 karakter olduğunu varsayarsak, yükleme işlemi 33600 modemi olan bir kullanıcının 1 saniyeden fazlasını alır. Genel olarak, bir efekt ne kadar süslü görünüyorsa, onun için üretilen kod da o kadar şişkin olacaktır. Bu tip sıradışı efektleri kolayca oluşturabilen düzenleyiciler, sayfaları kendilerine has HTML, JavaScript, Java vb. kodlarıyla doldurmakta ve uyumluluğu düşürmektedirler. En sık karşılaşılan durumlardan biri, görsel düzenleyicilerin gereksiz HTML etiketleri üretmeleridir. Örneğin BR için bile FONT etiketi açıp hemen arkasından kapatmaları gibi:

Sadelik

Günlerce, haftalarca uğraştıktan sonra sade ve basit bir site hazırladıysanız, işinizi doğru yapmışsınızdır. Kullanıcılara alışık olduklarını verin Mesaja yoğunlaşın, ilgiyi gereksiz elemanlarla dağıtmayın "Less is more": uzun sayfalarınızı bölün ve basitleştirin. Sayfalarınız birbirleriyle tutarlı görünsün Dolaşma çubuklarını tahmin edilebilir yerlerde ve tahmin edilebilir simgelerle kullanın.

Kullanıcı alışkanlıkları

Kullanıcıların çoğu, yeni özellikleri öğrenmek için vakit harcamak yerine, basitçe onları yok sayarlar. Büyük sitelerin ve diğer ortamların kullandıkları ortak yönlere bakın.
Unutmayın ki, akademik ya da kar amacı gütmeyen siteleri kullanan kişiler, ticari siteleri de ziyaret etmektedir, ve edindikleri alışkanlıkları sitenize de taşırlar. "Farklı" akademik kimliğiniz, sitenizin kötü olmasını hiçbir nedenle haklı çıkarmaz. Birçok ortam, örn. basılı yayın, siyah üstüne beyaz yazı kullanmaktadır. Mümkünse buna bağlı kalın. Sitenizde alışılmadık renkler kullanmak kullanıcıyı zorlayacaktır. Aynı nedenle, ziyaret edilmemiş ve edilmiş bağların renklerini tahmin edilebilir şekilde ayarlayın. Örneğin ziyaret edilmemişler için mavi (ya da açık bir renk), edilmişler içinse mor (ya da bir önceki rengin koyu bir tonu) vb. Kurumunuz dışından kullanıcıların sitenizi nasıl kullandığını gözleyin ve sıkça tekrarladıklarını not edin. Kullanıcıyı size uymaya zorlamayın, sitenizi kullanıcıya (ve diğer başarılı sitelere) uydurmaya çalışın.

İlgiyi dağıtmayın

Herşeyin vurgulandığı bir yerde hiçbir şey vurgulanamaz. Öncelikle, animated gif, reklam benzeri resimler afişler (banner), kayan yazılardan ve BLINK'den kesinlikle uzak durun. Otomatik olarak yeni tarayıcı pencereleri açmaktan kaçının. Birçok kullanıcı, içindekine bile bakmadan bu pencereleri kapatma alışkanlığını çoktan edinmiştir. Sayfadan çıkıldığı anda yeni bir sayfa açmaktansa kesinlikle uzak durun. Sadece gerektiği kadar resim kullanın. Mutlaka resim kullanmak istiyor ya da zorundaysanız, resimlerin renklerini yakınlaştırmaya çalışın. Son çıkan efektleri hemen kendi sitenize de eklemeye çalışmayın. Nasıl olsa birçok amatör bunu zaten yapacaktır. İşlevsel olması gereken sayfa elemanlarını işlevsel bırakın..

"Less is more": Daha az, daha çoktur

İngilizce'de dendiği gibi "Less is More" yani "Daha az, daha çoktur". Mesajınızı az ve öz şekilde sunmaya özen gösterin. Bilgiye rahat ulaşabilen kullanıcı, sitenizi daha çok ziyaret edecektir. Vermek istediğiniz mesajı sayfaların üstlerine yerleştirin. Uzun tabloları, raporları ya da arşivleri, parçalara bölün ve kullanıcıya listeyi sunun. Böylece, kullanıcı, sadece görmek istediği bölümü yükleyebilecektir. Ancak, her zaman listeye bir referans verin, kullanıcıların sitenize nereden gireceği hiç belli olmaz. Birçok insanın Web üzerinde, gerçek hayattan daha da az okuduğu düşünülürse, bilgiyi parçalamak gerekir. Eğer kullanıcının ilgisini çekebilmişseniz, zaten diğer sayfalarınızı da ziyaret edecektir. Ayrıca Web kullanıcılarının bir sayfada kalma süreleri en çok 1 dakikayı aşmamaktadır. Dolayısıyla, bilgiyi bu sürede erişilebilir hale getirmeniz gerekir.

Tutarlı görünüm

Yamalı, tutarsız bir görünüm, kullanıcıyı sizin amatör, sunduğunuz bilgininde yararsız olduğunu düşünmeye itecektir. Birçok Web sayfası düzenleyicide bulunan şablonlama özelliklerinden faydalanın. Site tasarımında yukarıdan aşağı bir yol da izlediğiniz takdirde mutlaka tutarlı bir siteniz olacaktır. Kullandığınız renkleri, başlık ve paragraf yazılarının büyüklüklerini,resimlerin uyumunu, vb. bütün site tarafından paylaşılan elemanları site genelinde ortak yapmaya çalışın. CSS, JavaScript, vb. tanımlamalarını da site genelinde ortak tutun.Bir kurumun farklı birimleri kendi sitelerini kendileri hazırlıyor olabilir,ancak kurumun Webmaster'ının görevi, ortak bir şema oluşturmak ve bunları sayfa hazırlayıcılara benimsetmektir.

Kullanılabilirlik

Siteler kullanılmak için hazırlanır. Hedef kitlenizi baştan belirleyin Okunurluk içeriğe engel olmamalıdır Tipografi yazıların ara yüzüdür Önemli servisleri erişilebilir kılın Özelleştirilmiş hata mesajları yardımcınızdır Sayfaların bastırılabileceğini ve diske kaydedilebileceğini unutmayın

Hedef kitlesi

Tasarım ve içerik organizasyonu en baştan yapılmalıdır. Hedef kitlenizdeki kullanıcıların profilini, beklentilerini, bağlantı hızlarını vb, mümkünse uzaktan gözlemleyerek, gerekirse de anketlerle,öğrenmeden yeni bir tasarıma başlamayın. Gözlem metodu, kullanıcıların "verdikleri" cevaplarda daha dürüst olmalarını sağlar. Ender olarak, grafik, ses sanatçıları ya da çoklu ortam sunucusu vb. hazırlamanız durumunda, kullanıcılardan beklentileriniz (bant genişliği,kurulu eklentiler) yüksek olabilir. Bu durumda bile, gerekenden fazla bant genişliği ve sayfa elemanı kullanmayın. Sitenizde neler bulunduğunu ve bunun kullanıcıya ne yararlar getireceğini belirtin.

Okunurluk

Birçok kullanıcı sayfayı önce tarar, sonra okur. Sayfalarınızı taramaya uygun hazırlayın. Başlıkları ve yazıyı düzenli tutmaya çalışın. Bir satırda 70-100 karakterden fazla kullanmamaya çalışın. Kitaplar ve gazeteler bu fikri yüzyıllardır kullanmaktadır. Sayfanın genişliğine göre uzadıkça uzayan satırlar, okunurluğu çok düşürecektir. Bunun için tabloları kullanabilirsiniz. Yazı ve fon için zıt renkler kullanın. En çok tercih edilen ikili genel olarak beyaz üzerine siyahtır. Renklerin RGB kodlarına bakarak zıtlıklarını (contrast) ayarlayabilirsiniz. Örneğin #FFFFCC üzerine #000099 iyi bir zıtlık oluşturacaktır. Sayfa fonu için resim kullanıyorsanız, sayfanın fon rengini yine de belirtin ve fon resmine yakın bir renk seçin. Bazı kullanıcılar resimleri otomatik yükletmemektedir. Örneğin, siyah fon resmi üzerine beyaz yazı kullanıyorsanız, bu tip bir kullanıcının tarayıcısında beyaz üzerine beyaz yazı gibi itici bir sonuç yaratabilirsiniz.

Tipografi

Doğru yazı tiplerinin seçimi, içeriğin sunumunu kolaylaştıracaktır. Başlık ve paragraflar için değişimli (alternating) yazı tipleri kullanın, örneğin başlıklar için sans-serif (uçlar çıkıntısız) bir yazı tipi (Arial,Helvetica vb.), paragraflar için de serif (uçlar çıkıntılı) bir yazı tipi(Times New Roman, Times vb.) iyi olabilir, ya da tam tersi.Genel olarak, "HEPSİ BÜYÜK" ve "Sadece İlk Harfleri Büyük" başlıklar,cümleler kullanmaktan kaçının. Bu gözün gereksiz yere hareketine yol açacağı için gözü yoracaktır. Karakter setini belirtirken bazı düzenleyicilerin (Frontpage vb.) kullandığı Windows-1254 karakter seti yerine, ISO-8859-9 kullanın.

Konu Alıntıdır...
Sabitlenirse Sevinirim...