shedesign
👑Efsanevi Grafiker👑
CAM AMBALAJ
Cam Ambalajın Tarihi Gelişimi
Camın ilk kullanımı ile ilgili bilgiler antik çağlara kadar uzanmaktadır.Eski Mısırlılarca kullanıldığı bilinmekle beraber M.Ö. 3000 yıllarından itibaren Doğu Akdeniz ülkelerince kullanıldığı sanılmaktadır.İlk vazoların, kil veya kumdan yapılmış kalın bir nevi erimiş cama daldırılarak yapıldığı anlaşılmaktadır. Üretimdeki gelişmenin ikinci basamağı olarak cam çubukların kil kalıpların üzerine sarıldığı görülmüştür.
Bazı tarihçilerin Suriyelilere atfetmesine rağmen, cam imali için gerekli en uygun hammaddenin, silika ve eriticiler olarak, Eski Mısırlılarca özenle seçilerek kullanıldığı bilinmektedir. ‘’ Kum – kalıp ‘’ metodundan sonraları bir nevi baskı metoduna geçildiği, üfleme tekniğinin ise M.Ö. I. Yüzyılda Suriye’de geliştiği anlaşılmaktadır. Bu metod daha sonraları Bizanslılara geçmiştir.
Romalılar cam teknolojisini Suriyeli ve Mısırlı göçmenlerden öğrenmişlerdir. Roma İmparatorluğu sırasında ise camcılık büyük ilgi görmüş, ustalık gerektiren dekoratif maksatlı cam ürünler göçmenlerce yapılırken, yüksek kapasiteli cam fabrikaları Romalılar tarafından kurulmuştur. Cam Roma’da duvar kaplamaları ve mozaik işlerinde kullanılmıştır. Romalılar tarafından kullanılan cam kap ise kalıba üflenerek imal edilmekte idi. Daha sonraları bu cam kaba sap takıldığını görmekteyiz.
Uzak Doğu’da ilk üflenerek yapılan cam kap K’ang Hsi dönemine (1662–1722) rastlamaktadır. Cam işçiliğinin sırları Çinlilere yakın doğu ülkelerinden geçmiştir. VII. Yüzyılda İslamiyet’in genişlemesiyle camcılık İran ve Kuzey Afrika ülkelerine yayılmıştır.
Avrupa camcılığı X. Yüzyılda yeniden canlanmıştır. XV. Ve XVI. Yüzyıllarda Venedik ince işçiliğin merkezi haline gelmiştir.
1608 yılında camcılık Amerika’ya Virginia’da bir fabrikanın kurulması ile geçmiştir.Bu fabrika genellikle şişe ve pencere camı üretmesine rağmen başarılı olamamış fakat daha sonra açılan diğer fabrikalarla Amerika’da camcılık süratle gelişmiştir. İlk şişe makinası 1882’de Pittsburg’da yapılmış, XX. Yüzyılın başında ise kapaklar gelişmeye başlamıştır.
Cam kaplar Eski Mısırlılar, Romalılar ve İranlılar tarafından kozmetik, parfüm ve gıda maddeleri için kullanılmıştır. Gıda maddelerinin uzun süre saklanması amacıyla cam kaplar endüstriyel ölçekle ilk defa Fransa’da kullanılmaya başlamıştır.
1890’lı yıllara kadar cam kapların yaygın kullanılması üretimin çok düşük düzeyde olması nedeniyle mümkün olamamıştır. Ancak bu yıllarda vidalı kapakların geliştirilmesi ve Luis Pasteur’ün mikroorganizmaları yok ederek gıda maddelerini saklama yöntemini bulması cam kapların önemini bir anda arttırmıştır.
Camın gıda maddeleri kabı olarak kullanılması XX. Yüzyılda paketleme sanayinin hızla gelişmesinde en önemli rolü oynamıştır.
Cam Üretim Yöntemi
Cam üretimi belli başlı şu süreçleri izleyerek gerçekleştirilir.
Hammadde : Çoğu silis esaslı malzemeler olan kum, kalker, feldspat, dolomit, soda, sodyum sülfat gibi malzemeler eritmeye uygun hale getirilir, temizlenir, stoklanır.
Harman: Üretilmek istenen cama göre, yukarıda yazılan malzemeler belli reçeteler gözetilerek karıştırılır.
Eritme: Harman doğalgaz, fuel – oil veya elektrik kullanılarak özel fırınlarda 1500 – 16000C ısıtılarak eritilir.
Şekillendirme : Ürünün özelliğine göre eritilmiş cam şekillendirme bölümlerine alınır. Üfleme, pres, haddeleme, yüzdürme, savurma, akıtma, vb yöntemlerden biriyle istenilen forma sokulur.
Soğutma: doğal haliyle çok kırılgan bir malzeme olan cam kontrollü bir şekilde yeniden ısıtılıp soğutularak iç tansiyonlarından arındırılır. Böylelikle malzeme daha dayanıklı hale getirilir.
Stoklama / Depolama : Pazar, ürün gibi özelliklere bağlı olarak cam ürünü özel ambalaj ve stoklama teçhizatları ile depolanır.
Sevkiyat : Cam dökme ve kaba bir yük olmadığından nakliyesi de özel araçlar gerektirir. Bu amaca uygun üretilmiş kamyon ve taşıma teçhizatları ile camın nakliyesi sağlanır.
Bu temel üretim süreçlerinin yanı sıra ürünlerin Düzcam Float Teknolojisi, Emniyet Camları, Çift Cam, Ayna, Cam Ev Eşyası, Cam Çubuk, Cam Ambalaj vb şekillendirilmesi farklılık gösterir.
Cam Ambalaj Üretimi
Cam eritme fırınından istenilen renkte, genelde beyaz, yeşil veya bal renginde alınan cam, dinlendirme bölgesi sonuna yerleştirilmiş olan ‘forehearth’ ve ‘ feeder’ olarak tanımlanan kanaldan geçirilerek üretim makinesine beslenir.
Forehearth’ın esas fonksiyonu, uzun zaman aralığında camın şartlandırılarak benzer ağırlık ve sıcaklıkta sürekli beslenmesini sağlamaktır. Çeşitli en ve uzunluklarda ihtiyaca göre inşa edilmekte olup, 150t/gün kapasiteye kadar çıkan kanallar vardır. Cam çanağın alt kısmındaki orifisten belli stroklarla bir plancerin itmesi ile akar, kesme bıçakları ile istenilen ağırlıkta damlalar kesilerek oluklar ve kepçe vasıtası ile makineye beslenir.
Cam ambalaj üretimi ‘IS’ makinasında gerçekleştirilir. Bu makina, yan yana monte edilen bağımsız bölümlerden oluşmaktadır. Her seksiyonda basınçlı hava ile çalışan mekanizmalar mevcuttur. Bu seksiyonları bir tahrik şaftı birleştirir ve zaman tamburu ayarına bağlı olarak çalıştırır. Damlanın her seksiyona bağlı kalıp içine zaman ayarlı düşmesi ile üretim sürdürülür.
Makinada üretim şekillendirmeyi iki kademede gerçekleştirir. Üretilecek cam ambalaj türüne göre üfleme - üfleme veya pres - üfleme yöntemleri uygulanır ve istenilen şekle uygun şekillendirilir.
Üretilen ürünler konveyör ile tavlama fırınlarından geçirilir, çeşitli ikincil işlemler yapılır, kalite kontrolü tamamlanan ürünler hat sonunda ambalajlanır.
Cam ambalaj üretiminde , yeni teknoloji yaratacak radikal gelişmeler beklenmemekte, bunun yerine makine ve buna bağlı üretim hatlarında iyileştirmelere yönelinmektedir. İyi bir cam dağılımı sağlayan NNPB (Dar Boyun Pres Üfleme) yöntemiyle üretimin yaygınlaşması ürün ağırlıklarını azaltmakta ve maliyet düşüşü sağlamaktadır. Ülkemizde de NNPB yöntemiyle üretim yapılmaktadır.
Cam şekillendirme kalıpları teknik olarak karmaşık olduklarından oldukça pahalıdır. Kalıp yapım maliyetlerinin yüksek olması, kısa süreli üretimi ekonomik olmaktan uzaklaştırmaktadır. Bu nedenle bütün cam ambalaj üreticileri, standart büyüklükte şişe ve kavanoz üretmeyi tercih etmektedirler. Standart ambalajlar, uzun süreli üretildiğinden her birim için kalıp maliyeti düşük bir seviyeye indirgenmiş olmaktadır. Bu tip standart ambalajlar için standart kapaklar mevcuttur. Üreticilerin büyük bir çoğunluğu, bu tür ambalajları standart renklerde üretmektedir ve en çok bilinenleri şeffaf ( renksiz ), yeşil ve kahverengidir.
Şeffaf cam iyi bir tanıtıma ve ambalajın içeriğinin müşteri tarafından kontrol edilmesine olanak verir. Yeşil ve kahverengi camlardan, ambalajın içerdiği ürünü, ultraviole ışığına karşı korumanın yanısıra içeriğinin rengini vurgulamak için yararlanılmaktadır.
Eğer uzun süreli üretim ile standart dışı şişe ya da kavanoz üretilecek ise, ambalajın planlanmasında aşağıdaki noktalar göz önünde bulundurulmalı:
- Bir cam ambalajın planlanmasına nominal hacmin belirlenmesi ile başlanmalı. Diğer bütün boyutlar ve ambalajın et kalınlığı bu hacimle ilintili olmalı.
- Silindirik şekiller ile yuvarlatılmış hatlı şekillerin üretimi, dikdörtgen ve keskin köşeli şekillerden daha ucuza gelir. Keskin köşeli kalıplarda, camın dağılımı eşit olmadığından köşelerden zayıflayarak daha kolay kırılmaya yol açar.
- Şişenin çapı ile yüksekliğinin birbirine oranı iyi bir şekilde planlanmalı. Uzun ve dar bir ambalajın üretimi geniş olanına oranla daha pahalıya mal olur. Ayrıca, ambalajın boyunun taşıma ve dağıtım ambalajı ile perakende satış yapılan dükkanlardaki vitrin raflarına uyumu göz önüne alınmalı. Taban alanı yüksekliğine ( boyuna ) oranla küçük olan bir ambalaj daha kolay devrilir.
- Şişe ya da kavanozun ağız kısmının kalın ve fazla girintili çıkıntılı olması, üretim maliyetini artırıcı bir etkendir.
- Şişenin boyun kısmının uzun olması, kısa boyuna oranla daha pahalıya mal olur.
- Şişede, şişenin hacminin % 4 ila % 5 ‘i oranında bir hava boşluğuna gereksinim duyulur.
- Asimetrik şekil, ayrık sap gibi özel gereksinimler ile özel yüzey işlemi gibi özel taleplerde maliyeti arttırıcı etkenlerdir.
- Cam şişeye yapışacak etiketin yeri de planlanmalıdır. Dağıtım, nakliyede etiketin çizilip yırtılmasını önlemek için etiket alanı hafif çukurda olabilir.
- Ambalajı kapatma yöntemi, kapak tipi planlama evresinde göz önünde bulundurulmalıdır.Doğru kapağın seçimi özellikle cam ambalajlar için çok önemlidir.Eğer seçilen kapak amaca uygun değilse, cam ambalajın sızdırmazlık özelliği de ortadan kalkar.
- Eğer ambalajın belli bir iç basınca dayanması isteniyorsa , et kalınlığı ona göre planlanmalı.
Bir cam ambalajın iç basınca dayanıklılığı ve genel direnci, özel kaplama ile attırılabilir. Taşıma sırasında ambalajın dış yüzeyinde çizikler oluşmasını da önleyen bu kaplamalar organik ya da metalik esaslı olabilir.
Cam Ambalajların Kapatılması
Cam kap ancak uygun bir yöntemle kapatıldığında dolumcu için kullanılabilir bir paketleme malzemesidir. İlk kapak olarak şişeler için mantar kullanılmıştır. Günümüzde, standart cam kap ağızlarına göre kabul edilmiş 65 tip kapak bulunmaktadır. Bu kapaklar: metal plastik, mantar, lastik veya kağıttan imal edilmektedir. Kapatma işlemiyle ilgili olarak dolumcu için önemli üç husus vardır. Bunlar;
1) Cam kabın ağzı,
2) Conta,
3) Kapağın kendisidir.
Paketlenecek ürünün tipi, kullanım alanı, kullanılması gereken kapağın cinsini ve cam kabın ağız yapısını belli etmektedir.
Kuron kapaklar ilk kullanılmaya başlandığında tek kullanımlık olarak yapılmakta idi. Ancak bugün vidalı kuron kapaklar ( halen ülkemizde üretilmemektedir.) meşrubat şişelerinde kullanılmaktadır.
Mantar cinsi kapaklar geleneksel olarak şarap ve diğer alkollü içkiler için kullanıldığından bu alanda gelişme yavaş olmaktadır.
Reçel, marmelat ve benzeri ürünlerin vakumlu olarak kapatılması ve kullanılması sırasında birçok defa açılıp kapatılması gerektiğinden dişli kapaklama sistemleri kullanılmalıdır. Çocuk mamaları ise kullanım süresince açma kapama gerektirmediğinden pres kapaklarla kapatılmaktadır. Kapaklar cam kaptan ayrı olarak değişik baskı metodları ile boyanarak dekore edilebilir. Metalik litografi bu alanda en çok kullanılan metottur. Plastik kapakların üretimi için gerekli kalıbın maliyetinin yüksek olması nedeniyle metal kapaklara oranla kullanımı sınırlı kalmaktadır.
Cam kap üretimi yüksek bir yatırımı gerektirdiğinden, gıda maddeleri üreten veya dolumunu yapan fabrikaların bir parçası değildir. Cam kaplar bütünüyle başka bir fabrikada üretilmektedir. Ismarlama bir cam kabın üretimi için büyük miktarlarda sipariş gerektiğinden genelde cam kaplar değişik tiplerde olmak üzere cam fabrikasınca üretilmekte ve bir yıl içindeki satışlar stoktan karşılanmaktadır.
Bira ve gazlı meşrubatlar için en uygun dolum malzemesi cam şişedir, çünkü burada aranan tadın değişmemesi, iç basınca ve sıkıştırmaya karşı kabın dirençli olmasıdır. Bunun yanında bu maddeler ısıl işlem gerektirmemekte ve şişeler toplanarak tekrar tekrar dolumda kullanılabilmektedir. Cam kap geçirgensizliği ile su kaybına, oksijenin kabın içine girerek maddenin bozulmasına veya başka maddelerin kokularının sinmesine kesinlikle mani olması sebebiyle gıda sanayinin bir çok ürünü için en güvenli paketleme malzemesidir. Cam kapların üretim miktarı dünyada her yıl devamlı artış göstermektedir. Sütün karton kutularda, bira ve meşrubatın teneke kutularda paketlenmesi satışları başta bir miktar düşürmüş olmasına rağmen, çocuk mamaları ve eriyebilen kahve satışlarındaki artışlar ve geri dönmeyen ucuz, hafif cam şişe ve kapların piyasaya sürülmesi ile cam kap kullanımında büyük ilerleme olmuştur.
Cam Ambalajın Avantajları
- İçine konan üründe herhangi tat ve koku değişimine neden olmuyor
- İç basınca direnci iyi
- Cam çeşitli kimyasal maddelerle reaksiyona girmiyor.
- Sterilize ediliyor.
- Güçlü bir bariyer özelliği var. ( yani gaz, nem, koku geçirmiyor )
- Saydam olduğundan içindekini gösteriyor.
- Bütün dünyada gıda maddeleriyle direkt temasına izin veriliyor.
- Cam ambalajın yakın zamanda bilincine varılan en önemli avantaj sağlayan özelliği : imaj. Cam ambalaj, tüketiciye bir kalite imajı iletiyor. Bu nedenle, şarap ve diğer alkollü içecekler, parfüm ve benzeri lüks ürünlerin ambalajı olarak cam tercih ediliyor.
- Cam ambalajın bir önemli avantajı da çevre ,ile dost bir ürün olmasından kaynaklanıyor. Cam ambalaj geri dönüştürme, iade edilip tekrar dolum ve içindeki ürünün hiç ziyan olmaması nedeni ile çevre dostu bir ambalaj olarak tercih ediliyor.
Cam Aerosoller
Bugün iki tip cam aerosol cam şişe kullanılıyor.Bunlar:
- Kaplı aerosol
- Kaplı olmayan aerosol
Kaplı şişeler, daldırma yöntemi (jürideki biri daldırma yöntemi nedir? Diye sorarsa cevaplandırabilir misin?) kullanılarak üretiliyor. Şişenin kaplaması, PVC ve katkı maddelerinden oluşuyor. Estetik yönden bakıldığında aerosol cam şişe ambalajı büyük avantajlara sahip. Bu yüzden de parfüm ve kolonyalar, cam aerosol şişelerde ambalajlanıyor. Eczacılıkta kullanılan aerosoller de atıl özellikleri yüzünden cam şişelere dolduruluyorlar.
Cam Şişe Kavanoz Sağlanmasında Belirlenmesi Gereken Temel Kriterler :
- Ürünün tipi ve özellikleri ( pH değeri, vizkozitesi ).
- Ürünün özel gereksinimleri olup olmadığının belirlenmesi.
- Standart şişe ve kavanozlar kullanılmayacaksa, yeni ambalaj tasarımına yönelik taslak çalışmaları.
- Silindirik şekiller ve yuvarlak hakların üretiminin dikdörtgen ve keskin köşeli şekillerden daha ucuza geldiğinin, ayrıca daha sağlam olduğunun bilinmesi. (Keskin köşeli kalıplarda camın dağılımı eşit olmadığından köşe noktalardan zayıflayıp kırılma olasılığı artar.)
- Birim ambalaj için ürünün ağırlığı ve hacmi.
- Ürünün dolum yönteminin (sıcak, soğuk ya da hacimsel dolum olup olmadığı) bildirilmesi.
- Dolumun yapılacağı makinenin modeli ve teknik özellikleri.
- Şişe ya da kavanozu kapatma yöntemi.
- Kullanılacak kapak tipi ve kapakla ilgili her türlü ayrıntı ( özel bir renk ya da baskıya sahip olup olmayacağı ).
- Gereksinim duyulan cam ambalajın tipi, boyutu.
- Cam ambalaj üzerinde kullanılacak etiketin tipi.
CAM AMBALAJIN GIDA AMBALAJINDA KULLANILMASI
Ambalajın Gıda Sektöründeki Yeri ve Önemi
Ambalajlama; gıdanın depolanması, raf ömrü ve tüketiciye ulaşması anına kadar uygun koşullar altında saklanabilmesi için uygulanan bir işlemdir.
Gıda ambalajının içine konana ürünü en uygun bir şekilde muhafaza etmesi ve bozulmaları önleyici nitelikte olması arzulanır. Çünkü gıda ambalajını diğer ürünlerin ambalajlaması yöntemlerinden ayıran özellik budur.
Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği’nde Bulunan Ambalajlama Kuralları
a) Türk Gıda Kodeksinde yer alan tüm gıda maddelerinin ambalajlanması zorunludur.
b) Ambalajlanmış gıda maddesi, ambalajı değiştirilmediği veya açılmadığı sürece gıda maddesine erişilmez durumda olmalıdır.
c) Ambalaj materyali üzerinde izin tarihi ve numarası ile üretici firmanın adı, bulunduğu il ve plastik materyalin kimyasal adlarının baş harfleri belirtilmelidir.
d) Gazete ve gıda ambalaj materyali olarak üretilmemiş basılı ve yazılı kağıtlar, yeniden işlenmiş kağıtlar ve plastikler gıda ambalaj materyali olarak kullanılmazlar
Gıda Ambalajlanmasının Fonksiyonları
• Ürünü temiz tutmalı, kirlilik ve diğer kontaminantların gıdaya bulaşmasına engel olmalıdır.
• Besin kayıplarını en alt seviyede tutmalıdır.
• Ambalajın dizaynı; taşıma, dağıtım ve rafta tutulması sırasında koruyucu olmalı ve elle rahatlıkla tutulabilir şekilde olmalıdır. Ambalajın şekli, büyüklüğü ve ağırlığı önemlidir.Gıdanın orijinal şeklini, büyüklüğünü ve ağırlığını muhafaza etmelidir.
• Ambalaj materyali gıdayı kimyasal ve fiziksel tehlikelere karşı korumalıdır (Örneğin oksidasyon, ışık, mekaniksel darbe…).
• Ambalaj materyalinin üzerinde gıdanın içeriği, en uygun kullanım ve saklama koşullarını belirten bir etiket bulunmalıdır.
• Gereksinimlere en düşük maliyetlerde cevap vermelidir.
• Ambalaj materyali albeniyi arttırıcı biçimde, ürünü en iyi şekilde temsil edecek şekilde tasarlanmalı ve kullanımı kolay olmalıdır.
• İç ve dış basınçlara karşı dayanıklı olmalıdır.
• Çevreyi kirletmemelidir.
Buradan da anlaşılacağı gibi gıda ambalajları, o ülkenin teknolojik koşullarına, ulaşım ve taşıma olanaklarına, sosyal ve ekonomik yapısına ve en önemli olarak tüketim alışkanlıklarına ve geleneklerine uygun olmalıdır. Tüm bu istekler; özellikle kolay bozulma özelliği gösteren gıdaların ambalajlanmasının ne kadar karmaşık ve hassas bir işlem olduğunu ortaya koymaktadır.
Cam Esaslı Ambalaj Materyallerinin Özellikleri
1- Cam ambalajlar şeffaftır: İçindeki mamulün görünmesinin sebebiyle aldanmayı önler ve tüketicinin görerek tatmin olmasını sağlar.
2- Gıda maddesinde oluşan bir bozulma kolaylıkla görüldüğünden, üreticinin bunları ayırdıktan sonra piyasaya verme, tüketicinin ise böyle konserveleri satın almama şansı vardır. Buna karşın teneke kutulardaki gıdalarda bozulma olup olmadığı, sadece kutuda bombaj oluşmasıyla anlaşılabilmektedir
3- Cam inert yani nötr bir malzemedir: İçerisine konan herhangi bir gıda maddesini etkilemez, korozyona uğratmaz, diğer ambalaj maddelerinde olduğu gibi ( plastik, teneke ) koku, tad ve kimyasal değişikliği yaratmaz.
4- Cam kaplar, tekniğine uygun bir şekilde imal edilen, kapaklarla hermatikli ( yani dışarıdan içeriye, içeriden dışarıya sızdırmayacak şekilde ) olarak kapatılabilir ve bu takdirde mutlak bir sızdırmazlığa sahip olur.
5- Cam ambalajın en önemli özelliklerinden birisi de ek yeri olmaması nedeniyle mikroorganizmalar üreme için uygun yer bulamamaktadır.
6- Gaz geçirmez, UV ışığı geçirmez. Ancak, normal yeşil camın UV geçirdiği unutulmamalıdır Renkli cam kaplar, içlerindeki gıda maddelerini direkt güneş ışığının olumsuz etkilerinden korur.
7- Gelişen teknik ve teknoloji sonunda bugün cam kaplar yüksek hızlarda imal edilmekte, doldurulmakta ve kapatılmaktadır. Bu durum ise kitlesel ( mass production ) üretime imkan sağlamakta ve birim maliyetleri olumlu yönde etkilenmektedir.
8- Cam kaplar içine konulacak mamul karakterine göre, istenilen şekil ve büyüklükte üretilebilmektedir.
9- Cam kapların tüketiminden sonra tekrar kolaylıkla temizlenebilir olması tekrar tekrar kullanılmasına imkan sağlamaktadır. Böylece ekonomi sağlanmakta, ambalajda bir sorunun çözümlenmesine yardımcı olmaktadır.
10- Cam kaplar çevre kirletmesi oluşturmaz.
11- Birim üretim maliyeti, diğer ambalaj maddelerinin birim üretim maliyetlerine oranla daha düşüktür. Cam imalinde kullanılan kum, soda, kalker gibi hammaddeler ülkemizin doğal kaynaklarından olup, imalatında avantajlar sağlamaktadır.
Cam Esaslı Ambalaj Materyallerinin Bazı Olumsuz Özellikleri
1. Camın ağır oluşu taşımada daima sorunlar oluşturmaktadır.
2. Darbe, termal şok ve aşırı iç basınç gibi etkilerle kolaylıkla kırılması,camın kullanılmasını oldukça sınırlamaktadır.Gerçekten camın çabucak kırılması üretim, taşıma, depolama ve satışta sorunlar oluşturmaktadır. Konserve üretimi sırasındaki kırılmalar, bazen işlenmekte olan gıda içine cam kırıklarının karışma olasılığı gibi önemli sorunlar doğmasına neden olmaktadır.
3. Kavanozların sterilizasyonunda, birçok kapak tipleri, oluşmuş aşırı iç basıncı yenemediklerinden, kavanozlar kırılabilmektedir. Bu durum, kavanozlara sterilizasyon uygulamasını zorlaştırıcı bir faktördür.
4. İçini gösterdiğinden, üreticinin ayıklama, sınıflandırma ve doldurma gibi işlemlerde çok titiz davranması gerekmektedir. Bu şüphesiz üreticiyi zorlayıcı bir faktördür.
Gıda ambalajında bozulmanın önlenmesi açısından gıdada meydana gelebilen değişmeler ve özelliklerin başlıcaları şöyledir:
Değişmeler:
- Mikrobiyal değişmeler
- Biyokimyasal ve fiziksel değişmeler
- Nem değişmeleri
- Oksidatif değişmeler
- Aroma kayıpları
- Işık ve radyasyon etkileri
- Fiziksel bozulmalar
Yine ambalaj yukarıda sayılan değişme ve bozulmaları önleyici nitelikte olmalıdır. Aksi durumda bozulma ve kayıplar hızlanır.
Tüm bu bozulma ve koruma isteklerini önleyici özellik ve isteklerin neler olduğuna bakıldığında;
1- Su buharı geçirgenliği
2- Oksijen veya gaz geçirgenliği
3- Göçme ( Migration )
4- Kırılma mukavemeti
gibi etkiler ortaya çıkmaktadır. Burada geçirgenlik ve göçmenin en düşük düzeyde bulunması ve kırılma ve taşıma dayanıklılığının yeterli olması gereklidir.
Gıda ambalaj maddesi bir taraftan koruyucu nitelikte olması ve içine konan gıdayı bozulmaya uğramadan saklaması istenirken diğer yandan sağlık ve hijyenik koşullar yönünden en az sakınca taşımalıdır. Bu durum; gıda bileşiminin asitlik ve çözgenlik özelliğinden dolayı ambalaj malzemesi ile gıdanın bir etkileşim içinde olmaması ve karşılıklı olarak geçme yapabilecek maddenin bulunmaması anlamını taşımaktadır.
grafikerler.net harıcınde yayınlanması yasaktır...
mezuniyet tezimden bir parçadır.
Cam Ambalajın Tarihi Gelişimi
Camın ilk kullanımı ile ilgili bilgiler antik çağlara kadar uzanmaktadır.Eski Mısırlılarca kullanıldığı bilinmekle beraber M.Ö. 3000 yıllarından itibaren Doğu Akdeniz ülkelerince kullanıldığı sanılmaktadır.İlk vazoların, kil veya kumdan yapılmış kalın bir nevi erimiş cama daldırılarak yapıldığı anlaşılmaktadır. Üretimdeki gelişmenin ikinci basamağı olarak cam çubukların kil kalıpların üzerine sarıldığı görülmüştür.
Bazı tarihçilerin Suriyelilere atfetmesine rağmen, cam imali için gerekli en uygun hammaddenin, silika ve eriticiler olarak, Eski Mısırlılarca özenle seçilerek kullanıldığı bilinmektedir. ‘’ Kum – kalıp ‘’ metodundan sonraları bir nevi baskı metoduna geçildiği, üfleme tekniğinin ise M.Ö. I. Yüzyılda Suriye’de geliştiği anlaşılmaktadır. Bu metod daha sonraları Bizanslılara geçmiştir.
Romalılar cam teknolojisini Suriyeli ve Mısırlı göçmenlerden öğrenmişlerdir. Roma İmparatorluğu sırasında ise camcılık büyük ilgi görmüş, ustalık gerektiren dekoratif maksatlı cam ürünler göçmenlerce yapılırken, yüksek kapasiteli cam fabrikaları Romalılar tarafından kurulmuştur. Cam Roma’da duvar kaplamaları ve mozaik işlerinde kullanılmıştır. Romalılar tarafından kullanılan cam kap ise kalıba üflenerek imal edilmekte idi. Daha sonraları bu cam kaba sap takıldığını görmekteyiz.
Uzak Doğu’da ilk üflenerek yapılan cam kap K’ang Hsi dönemine (1662–1722) rastlamaktadır. Cam işçiliğinin sırları Çinlilere yakın doğu ülkelerinden geçmiştir. VII. Yüzyılda İslamiyet’in genişlemesiyle camcılık İran ve Kuzey Afrika ülkelerine yayılmıştır.
Avrupa camcılığı X. Yüzyılda yeniden canlanmıştır. XV. Ve XVI. Yüzyıllarda Venedik ince işçiliğin merkezi haline gelmiştir.
1608 yılında camcılık Amerika’ya Virginia’da bir fabrikanın kurulması ile geçmiştir.Bu fabrika genellikle şişe ve pencere camı üretmesine rağmen başarılı olamamış fakat daha sonra açılan diğer fabrikalarla Amerika’da camcılık süratle gelişmiştir. İlk şişe makinası 1882’de Pittsburg’da yapılmış, XX. Yüzyılın başında ise kapaklar gelişmeye başlamıştır.
Cam kaplar Eski Mısırlılar, Romalılar ve İranlılar tarafından kozmetik, parfüm ve gıda maddeleri için kullanılmıştır. Gıda maddelerinin uzun süre saklanması amacıyla cam kaplar endüstriyel ölçekle ilk defa Fransa’da kullanılmaya başlamıştır.
1890’lı yıllara kadar cam kapların yaygın kullanılması üretimin çok düşük düzeyde olması nedeniyle mümkün olamamıştır. Ancak bu yıllarda vidalı kapakların geliştirilmesi ve Luis Pasteur’ün mikroorganizmaları yok ederek gıda maddelerini saklama yöntemini bulması cam kapların önemini bir anda arttırmıştır.
Camın gıda maddeleri kabı olarak kullanılması XX. Yüzyılda paketleme sanayinin hızla gelişmesinde en önemli rolü oynamıştır.
Cam Üretim Yöntemi
Cam üretimi belli başlı şu süreçleri izleyerek gerçekleştirilir.
Hammadde : Çoğu silis esaslı malzemeler olan kum, kalker, feldspat, dolomit, soda, sodyum sülfat gibi malzemeler eritmeye uygun hale getirilir, temizlenir, stoklanır.
Harman: Üretilmek istenen cama göre, yukarıda yazılan malzemeler belli reçeteler gözetilerek karıştırılır.
Eritme: Harman doğalgaz, fuel – oil veya elektrik kullanılarak özel fırınlarda 1500 – 16000C ısıtılarak eritilir.
Şekillendirme : Ürünün özelliğine göre eritilmiş cam şekillendirme bölümlerine alınır. Üfleme, pres, haddeleme, yüzdürme, savurma, akıtma, vb yöntemlerden biriyle istenilen forma sokulur.
Soğutma: doğal haliyle çok kırılgan bir malzeme olan cam kontrollü bir şekilde yeniden ısıtılıp soğutularak iç tansiyonlarından arındırılır. Böylelikle malzeme daha dayanıklı hale getirilir.
Stoklama / Depolama : Pazar, ürün gibi özelliklere bağlı olarak cam ürünü özel ambalaj ve stoklama teçhizatları ile depolanır.
Sevkiyat : Cam dökme ve kaba bir yük olmadığından nakliyesi de özel araçlar gerektirir. Bu amaca uygun üretilmiş kamyon ve taşıma teçhizatları ile camın nakliyesi sağlanır.
Bu temel üretim süreçlerinin yanı sıra ürünlerin Düzcam Float Teknolojisi, Emniyet Camları, Çift Cam, Ayna, Cam Ev Eşyası, Cam Çubuk, Cam Ambalaj vb şekillendirilmesi farklılık gösterir.
Cam Ambalaj Üretimi
Cam eritme fırınından istenilen renkte, genelde beyaz, yeşil veya bal renginde alınan cam, dinlendirme bölgesi sonuna yerleştirilmiş olan ‘forehearth’ ve ‘ feeder’ olarak tanımlanan kanaldan geçirilerek üretim makinesine beslenir.
Forehearth’ın esas fonksiyonu, uzun zaman aralığında camın şartlandırılarak benzer ağırlık ve sıcaklıkta sürekli beslenmesini sağlamaktır. Çeşitli en ve uzunluklarda ihtiyaca göre inşa edilmekte olup, 150t/gün kapasiteye kadar çıkan kanallar vardır. Cam çanağın alt kısmındaki orifisten belli stroklarla bir plancerin itmesi ile akar, kesme bıçakları ile istenilen ağırlıkta damlalar kesilerek oluklar ve kepçe vasıtası ile makineye beslenir.
Cam ambalaj üretimi ‘IS’ makinasında gerçekleştirilir. Bu makina, yan yana monte edilen bağımsız bölümlerden oluşmaktadır. Her seksiyonda basınçlı hava ile çalışan mekanizmalar mevcuttur. Bu seksiyonları bir tahrik şaftı birleştirir ve zaman tamburu ayarına bağlı olarak çalıştırır. Damlanın her seksiyona bağlı kalıp içine zaman ayarlı düşmesi ile üretim sürdürülür.
Makinada üretim şekillendirmeyi iki kademede gerçekleştirir. Üretilecek cam ambalaj türüne göre üfleme - üfleme veya pres - üfleme yöntemleri uygulanır ve istenilen şekle uygun şekillendirilir.
Üretilen ürünler konveyör ile tavlama fırınlarından geçirilir, çeşitli ikincil işlemler yapılır, kalite kontrolü tamamlanan ürünler hat sonunda ambalajlanır.
Cam ambalaj üretiminde , yeni teknoloji yaratacak radikal gelişmeler beklenmemekte, bunun yerine makine ve buna bağlı üretim hatlarında iyileştirmelere yönelinmektedir. İyi bir cam dağılımı sağlayan NNPB (Dar Boyun Pres Üfleme) yöntemiyle üretimin yaygınlaşması ürün ağırlıklarını azaltmakta ve maliyet düşüşü sağlamaktadır. Ülkemizde de NNPB yöntemiyle üretim yapılmaktadır.
Cam şekillendirme kalıpları teknik olarak karmaşık olduklarından oldukça pahalıdır. Kalıp yapım maliyetlerinin yüksek olması, kısa süreli üretimi ekonomik olmaktan uzaklaştırmaktadır. Bu nedenle bütün cam ambalaj üreticileri, standart büyüklükte şişe ve kavanoz üretmeyi tercih etmektedirler. Standart ambalajlar, uzun süreli üretildiğinden her birim için kalıp maliyeti düşük bir seviyeye indirgenmiş olmaktadır. Bu tip standart ambalajlar için standart kapaklar mevcuttur. Üreticilerin büyük bir çoğunluğu, bu tür ambalajları standart renklerde üretmektedir ve en çok bilinenleri şeffaf ( renksiz ), yeşil ve kahverengidir.
Şeffaf cam iyi bir tanıtıma ve ambalajın içeriğinin müşteri tarafından kontrol edilmesine olanak verir. Yeşil ve kahverengi camlardan, ambalajın içerdiği ürünü, ultraviole ışığına karşı korumanın yanısıra içeriğinin rengini vurgulamak için yararlanılmaktadır.
Eğer uzun süreli üretim ile standart dışı şişe ya da kavanoz üretilecek ise, ambalajın planlanmasında aşağıdaki noktalar göz önünde bulundurulmalı:
- Bir cam ambalajın planlanmasına nominal hacmin belirlenmesi ile başlanmalı. Diğer bütün boyutlar ve ambalajın et kalınlığı bu hacimle ilintili olmalı.
- Silindirik şekiller ile yuvarlatılmış hatlı şekillerin üretimi, dikdörtgen ve keskin köşeli şekillerden daha ucuza gelir. Keskin köşeli kalıplarda, camın dağılımı eşit olmadığından köşelerden zayıflayarak daha kolay kırılmaya yol açar.
- Şişenin çapı ile yüksekliğinin birbirine oranı iyi bir şekilde planlanmalı. Uzun ve dar bir ambalajın üretimi geniş olanına oranla daha pahalıya mal olur. Ayrıca, ambalajın boyunun taşıma ve dağıtım ambalajı ile perakende satış yapılan dükkanlardaki vitrin raflarına uyumu göz önüne alınmalı. Taban alanı yüksekliğine ( boyuna ) oranla küçük olan bir ambalaj daha kolay devrilir.
- Şişe ya da kavanozun ağız kısmının kalın ve fazla girintili çıkıntılı olması, üretim maliyetini artırıcı bir etkendir.
- Şişenin boyun kısmının uzun olması, kısa boyuna oranla daha pahalıya mal olur.
- Şişede, şişenin hacminin % 4 ila % 5 ‘i oranında bir hava boşluğuna gereksinim duyulur.
- Asimetrik şekil, ayrık sap gibi özel gereksinimler ile özel yüzey işlemi gibi özel taleplerde maliyeti arttırıcı etkenlerdir.
- Cam şişeye yapışacak etiketin yeri de planlanmalıdır. Dağıtım, nakliyede etiketin çizilip yırtılmasını önlemek için etiket alanı hafif çukurda olabilir.
- Ambalajı kapatma yöntemi, kapak tipi planlama evresinde göz önünde bulundurulmalıdır.Doğru kapağın seçimi özellikle cam ambalajlar için çok önemlidir.Eğer seçilen kapak amaca uygun değilse, cam ambalajın sızdırmazlık özelliği de ortadan kalkar.
- Eğer ambalajın belli bir iç basınca dayanması isteniyorsa , et kalınlığı ona göre planlanmalı.
Bir cam ambalajın iç basınca dayanıklılığı ve genel direnci, özel kaplama ile attırılabilir. Taşıma sırasında ambalajın dış yüzeyinde çizikler oluşmasını da önleyen bu kaplamalar organik ya da metalik esaslı olabilir.
Cam Ambalajların Kapatılması
Cam kap ancak uygun bir yöntemle kapatıldığında dolumcu için kullanılabilir bir paketleme malzemesidir. İlk kapak olarak şişeler için mantar kullanılmıştır. Günümüzde, standart cam kap ağızlarına göre kabul edilmiş 65 tip kapak bulunmaktadır. Bu kapaklar: metal plastik, mantar, lastik veya kağıttan imal edilmektedir. Kapatma işlemiyle ilgili olarak dolumcu için önemli üç husus vardır. Bunlar;
1) Cam kabın ağzı,
2) Conta,
3) Kapağın kendisidir.
Paketlenecek ürünün tipi, kullanım alanı, kullanılması gereken kapağın cinsini ve cam kabın ağız yapısını belli etmektedir.
Kuron kapaklar ilk kullanılmaya başlandığında tek kullanımlık olarak yapılmakta idi. Ancak bugün vidalı kuron kapaklar ( halen ülkemizde üretilmemektedir.) meşrubat şişelerinde kullanılmaktadır.
Mantar cinsi kapaklar geleneksel olarak şarap ve diğer alkollü içkiler için kullanıldığından bu alanda gelişme yavaş olmaktadır.
Reçel, marmelat ve benzeri ürünlerin vakumlu olarak kapatılması ve kullanılması sırasında birçok defa açılıp kapatılması gerektiğinden dişli kapaklama sistemleri kullanılmalıdır. Çocuk mamaları ise kullanım süresince açma kapama gerektirmediğinden pres kapaklarla kapatılmaktadır. Kapaklar cam kaptan ayrı olarak değişik baskı metodları ile boyanarak dekore edilebilir. Metalik litografi bu alanda en çok kullanılan metottur. Plastik kapakların üretimi için gerekli kalıbın maliyetinin yüksek olması nedeniyle metal kapaklara oranla kullanımı sınırlı kalmaktadır.
Cam kap üretimi yüksek bir yatırımı gerektirdiğinden, gıda maddeleri üreten veya dolumunu yapan fabrikaların bir parçası değildir. Cam kaplar bütünüyle başka bir fabrikada üretilmektedir. Ismarlama bir cam kabın üretimi için büyük miktarlarda sipariş gerektiğinden genelde cam kaplar değişik tiplerde olmak üzere cam fabrikasınca üretilmekte ve bir yıl içindeki satışlar stoktan karşılanmaktadır.
Bira ve gazlı meşrubatlar için en uygun dolum malzemesi cam şişedir, çünkü burada aranan tadın değişmemesi, iç basınca ve sıkıştırmaya karşı kabın dirençli olmasıdır. Bunun yanında bu maddeler ısıl işlem gerektirmemekte ve şişeler toplanarak tekrar tekrar dolumda kullanılabilmektedir. Cam kap geçirgensizliği ile su kaybına, oksijenin kabın içine girerek maddenin bozulmasına veya başka maddelerin kokularının sinmesine kesinlikle mani olması sebebiyle gıda sanayinin bir çok ürünü için en güvenli paketleme malzemesidir. Cam kapların üretim miktarı dünyada her yıl devamlı artış göstermektedir. Sütün karton kutularda, bira ve meşrubatın teneke kutularda paketlenmesi satışları başta bir miktar düşürmüş olmasına rağmen, çocuk mamaları ve eriyebilen kahve satışlarındaki artışlar ve geri dönmeyen ucuz, hafif cam şişe ve kapların piyasaya sürülmesi ile cam kap kullanımında büyük ilerleme olmuştur.
Cam Ambalajın Avantajları
- İçine konan üründe herhangi tat ve koku değişimine neden olmuyor
- İç basınca direnci iyi
- Cam çeşitli kimyasal maddelerle reaksiyona girmiyor.
- Sterilize ediliyor.
- Güçlü bir bariyer özelliği var. ( yani gaz, nem, koku geçirmiyor )
- Saydam olduğundan içindekini gösteriyor.
- Bütün dünyada gıda maddeleriyle direkt temasına izin veriliyor.
- Cam ambalajın yakın zamanda bilincine varılan en önemli avantaj sağlayan özelliği : imaj. Cam ambalaj, tüketiciye bir kalite imajı iletiyor. Bu nedenle, şarap ve diğer alkollü içecekler, parfüm ve benzeri lüks ürünlerin ambalajı olarak cam tercih ediliyor.
- Cam ambalajın bir önemli avantajı da çevre ,ile dost bir ürün olmasından kaynaklanıyor. Cam ambalaj geri dönüştürme, iade edilip tekrar dolum ve içindeki ürünün hiç ziyan olmaması nedeni ile çevre dostu bir ambalaj olarak tercih ediliyor.
Cam Aerosoller
Bugün iki tip cam aerosol cam şişe kullanılıyor.Bunlar:
- Kaplı aerosol
- Kaplı olmayan aerosol
Kaplı şişeler, daldırma yöntemi (jürideki biri daldırma yöntemi nedir? Diye sorarsa cevaplandırabilir misin?) kullanılarak üretiliyor. Şişenin kaplaması, PVC ve katkı maddelerinden oluşuyor. Estetik yönden bakıldığında aerosol cam şişe ambalajı büyük avantajlara sahip. Bu yüzden de parfüm ve kolonyalar, cam aerosol şişelerde ambalajlanıyor. Eczacılıkta kullanılan aerosoller de atıl özellikleri yüzünden cam şişelere dolduruluyorlar.
Cam Şişe Kavanoz Sağlanmasında Belirlenmesi Gereken Temel Kriterler :
- Ürünün tipi ve özellikleri ( pH değeri, vizkozitesi ).
- Ürünün özel gereksinimleri olup olmadığının belirlenmesi.
- Standart şişe ve kavanozlar kullanılmayacaksa, yeni ambalaj tasarımına yönelik taslak çalışmaları.
- Silindirik şekiller ve yuvarlak hakların üretiminin dikdörtgen ve keskin köşeli şekillerden daha ucuza geldiğinin, ayrıca daha sağlam olduğunun bilinmesi. (Keskin köşeli kalıplarda camın dağılımı eşit olmadığından köşe noktalardan zayıflayıp kırılma olasılığı artar.)
- Birim ambalaj için ürünün ağırlığı ve hacmi.
- Ürünün dolum yönteminin (sıcak, soğuk ya da hacimsel dolum olup olmadığı) bildirilmesi.
- Dolumun yapılacağı makinenin modeli ve teknik özellikleri.
- Şişe ya da kavanozu kapatma yöntemi.
- Kullanılacak kapak tipi ve kapakla ilgili her türlü ayrıntı ( özel bir renk ya da baskıya sahip olup olmayacağı ).
- Gereksinim duyulan cam ambalajın tipi, boyutu.
- Cam ambalaj üzerinde kullanılacak etiketin tipi.
CAM AMBALAJIN GIDA AMBALAJINDA KULLANILMASI
Ambalajın Gıda Sektöründeki Yeri ve Önemi
Ambalajlama; gıdanın depolanması, raf ömrü ve tüketiciye ulaşması anına kadar uygun koşullar altında saklanabilmesi için uygulanan bir işlemdir.
Gıda ambalajının içine konana ürünü en uygun bir şekilde muhafaza etmesi ve bozulmaları önleyici nitelikte olması arzulanır. Çünkü gıda ambalajını diğer ürünlerin ambalajlaması yöntemlerinden ayıran özellik budur.
Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği’nde Bulunan Ambalajlama Kuralları
a) Türk Gıda Kodeksinde yer alan tüm gıda maddelerinin ambalajlanması zorunludur.
b) Ambalajlanmış gıda maddesi, ambalajı değiştirilmediği veya açılmadığı sürece gıda maddesine erişilmez durumda olmalıdır.
c) Ambalaj materyali üzerinde izin tarihi ve numarası ile üretici firmanın adı, bulunduğu il ve plastik materyalin kimyasal adlarının baş harfleri belirtilmelidir.
d) Gazete ve gıda ambalaj materyali olarak üretilmemiş basılı ve yazılı kağıtlar, yeniden işlenmiş kağıtlar ve plastikler gıda ambalaj materyali olarak kullanılmazlar
Gıda Ambalajlanmasının Fonksiyonları
• Ürünü temiz tutmalı, kirlilik ve diğer kontaminantların gıdaya bulaşmasına engel olmalıdır.
• Besin kayıplarını en alt seviyede tutmalıdır.
• Ambalajın dizaynı; taşıma, dağıtım ve rafta tutulması sırasında koruyucu olmalı ve elle rahatlıkla tutulabilir şekilde olmalıdır. Ambalajın şekli, büyüklüğü ve ağırlığı önemlidir.Gıdanın orijinal şeklini, büyüklüğünü ve ağırlığını muhafaza etmelidir.
• Ambalaj materyali gıdayı kimyasal ve fiziksel tehlikelere karşı korumalıdır (Örneğin oksidasyon, ışık, mekaniksel darbe…).
• Ambalaj materyalinin üzerinde gıdanın içeriği, en uygun kullanım ve saklama koşullarını belirten bir etiket bulunmalıdır.
• Gereksinimlere en düşük maliyetlerde cevap vermelidir.
• Ambalaj materyali albeniyi arttırıcı biçimde, ürünü en iyi şekilde temsil edecek şekilde tasarlanmalı ve kullanımı kolay olmalıdır.
• İç ve dış basınçlara karşı dayanıklı olmalıdır.
• Çevreyi kirletmemelidir.
Buradan da anlaşılacağı gibi gıda ambalajları, o ülkenin teknolojik koşullarına, ulaşım ve taşıma olanaklarına, sosyal ve ekonomik yapısına ve en önemli olarak tüketim alışkanlıklarına ve geleneklerine uygun olmalıdır. Tüm bu istekler; özellikle kolay bozulma özelliği gösteren gıdaların ambalajlanmasının ne kadar karmaşık ve hassas bir işlem olduğunu ortaya koymaktadır.
Cam Esaslı Ambalaj Materyallerinin Özellikleri
1- Cam ambalajlar şeffaftır: İçindeki mamulün görünmesinin sebebiyle aldanmayı önler ve tüketicinin görerek tatmin olmasını sağlar.
2- Gıda maddesinde oluşan bir bozulma kolaylıkla görüldüğünden, üreticinin bunları ayırdıktan sonra piyasaya verme, tüketicinin ise böyle konserveleri satın almama şansı vardır. Buna karşın teneke kutulardaki gıdalarda bozulma olup olmadığı, sadece kutuda bombaj oluşmasıyla anlaşılabilmektedir
3- Cam inert yani nötr bir malzemedir: İçerisine konan herhangi bir gıda maddesini etkilemez, korozyona uğratmaz, diğer ambalaj maddelerinde olduğu gibi ( plastik, teneke ) koku, tad ve kimyasal değişikliği yaratmaz.
4- Cam kaplar, tekniğine uygun bir şekilde imal edilen, kapaklarla hermatikli ( yani dışarıdan içeriye, içeriden dışarıya sızdırmayacak şekilde ) olarak kapatılabilir ve bu takdirde mutlak bir sızdırmazlığa sahip olur.
5- Cam ambalajın en önemli özelliklerinden birisi de ek yeri olmaması nedeniyle mikroorganizmalar üreme için uygun yer bulamamaktadır.
6- Gaz geçirmez, UV ışığı geçirmez. Ancak, normal yeşil camın UV geçirdiği unutulmamalıdır Renkli cam kaplar, içlerindeki gıda maddelerini direkt güneş ışığının olumsuz etkilerinden korur.
7- Gelişen teknik ve teknoloji sonunda bugün cam kaplar yüksek hızlarda imal edilmekte, doldurulmakta ve kapatılmaktadır. Bu durum ise kitlesel ( mass production ) üretime imkan sağlamakta ve birim maliyetleri olumlu yönde etkilenmektedir.
8- Cam kaplar içine konulacak mamul karakterine göre, istenilen şekil ve büyüklükte üretilebilmektedir.
9- Cam kapların tüketiminden sonra tekrar kolaylıkla temizlenebilir olması tekrar tekrar kullanılmasına imkan sağlamaktadır. Böylece ekonomi sağlanmakta, ambalajda bir sorunun çözümlenmesine yardımcı olmaktadır.
10- Cam kaplar çevre kirletmesi oluşturmaz.
11- Birim üretim maliyeti, diğer ambalaj maddelerinin birim üretim maliyetlerine oranla daha düşüktür. Cam imalinde kullanılan kum, soda, kalker gibi hammaddeler ülkemizin doğal kaynaklarından olup, imalatında avantajlar sağlamaktadır.
Cam Esaslı Ambalaj Materyallerinin Bazı Olumsuz Özellikleri
1. Camın ağır oluşu taşımada daima sorunlar oluşturmaktadır.
2. Darbe, termal şok ve aşırı iç basınç gibi etkilerle kolaylıkla kırılması,camın kullanılmasını oldukça sınırlamaktadır.Gerçekten camın çabucak kırılması üretim, taşıma, depolama ve satışta sorunlar oluşturmaktadır. Konserve üretimi sırasındaki kırılmalar, bazen işlenmekte olan gıda içine cam kırıklarının karışma olasılığı gibi önemli sorunlar doğmasına neden olmaktadır.
3. Kavanozların sterilizasyonunda, birçok kapak tipleri, oluşmuş aşırı iç basıncı yenemediklerinden, kavanozlar kırılabilmektedir. Bu durum, kavanozlara sterilizasyon uygulamasını zorlaştırıcı bir faktördür.
4. İçini gösterdiğinden, üreticinin ayıklama, sınıflandırma ve doldurma gibi işlemlerde çok titiz davranması gerekmektedir. Bu şüphesiz üreticiyi zorlayıcı bir faktördür.
Gıda ambalajında bozulmanın önlenmesi açısından gıdada meydana gelebilen değişmeler ve özelliklerin başlıcaları şöyledir:
Değişmeler:
- Mikrobiyal değişmeler
- Biyokimyasal ve fiziksel değişmeler
- Nem değişmeleri
- Oksidatif değişmeler
- Aroma kayıpları
- Işık ve radyasyon etkileri
- Fiziksel bozulmalar
Yine ambalaj yukarıda sayılan değişme ve bozulmaları önleyici nitelikte olmalıdır. Aksi durumda bozulma ve kayıplar hızlanır.
Tüm bu bozulma ve koruma isteklerini önleyici özellik ve isteklerin neler olduğuna bakıldığında;
1- Su buharı geçirgenliği
2- Oksijen veya gaz geçirgenliği
3- Göçme ( Migration )
4- Kırılma mukavemeti
gibi etkiler ortaya çıkmaktadır. Burada geçirgenlik ve göçmenin en düşük düzeyde bulunması ve kırılma ve taşıma dayanıklılığının yeterli olması gereklidir.
Gıda ambalaj maddesi bir taraftan koruyucu nitelikte olması ve içine konan gıdayı bozulmaya uğramadan saklaması istenirken diğer yandan sağlık ve hijyenik koşullar yönünden en az sakınca taşımalıdır. Bu durum; gıda bileşiminin asitlik ve çözgenlik özelliğinden dolayı ambalaj malzemesi ile gıdanın bir etkileşim içinde olmaması ve karşılıklı olarak geçme yapabilecek maddenin bulunmaması anlamını taşımaktadır.
grafikerler.net harıcınde yayınlanması yasaktır...
mezuniyet tezimden bir parçadır.
