Eminimki aranızda bilenler vardır fakat bilmeyenler için anlatmak istiyorum. Grafikerlik yapan ki?inin azda olsa, biraz matbaa bilgisi olması gerekiyor. Bakıyorum etrafimda okadar grafiker varki, (gerci "grafiker" ve "Sayfa operatörü" diye ayırmak gerekiyor bunlarıda bu ayrı bir konu) ço?u burnundan kıl aldırmıyor.. Adam Afi? çalı?ması yapmı? 70x100 silme çalı?ıp göndermi? filme, dolayısıyla 70x100 silme olarak çalı?ılan bir dökümanı bu ?ekilde basamazsınız.. Etek ve makas paylarını ayarlamak gerekiyor.. bunlar için sayfanın etek ve makas kısımlarında bo?luklar bırakmak gerekiyor. Dolayısıyla 70x100cm bir çalı?mayı en azından 68x98cm olarak çalı?mak gerekir..
MAKAS - ETEK - POZA
Makas
Tabaka baskı makinesinin ka?ıdı tuttu?u kısmına verilen isimdir. (elinize bir a-4 ka?ıt alın bunu yatay olarak tutun ka?ıdın baskı makinasına giren ilk kısmı makastır) Bu alana baskı yapılamaz. Bu paylar baskı makinesi çe?itlerine göre 5mm ile 1.5cm'e kadar çıkabilir. 70x100 4 renk bir baskı makinesinin makas payı en az 1 cm'dir. Bunun yanısıra 25x35 bir Gestetner baskı makinesinin makas payı 6mm'ye kadar inebilir. Baskı makinesinde makas adı verilen tutacaklar ile ka?ıt baskıya geçirilir.
Etek
Makas'ın kar?ı tarafına denir.
Poza
Baskı makinelerinde ka?ıdın hizalanarak baskıya geçmesini sa?layan bir (aparat) makine parçasıdır. Poza, sa? ve sol (ön ve kar?ı) olarak 2 adettir. Yani makas ka?ıdı tutarak makinaya çeker, makasın kar?ı tarafı Etek olur, Ka?ıdın sa? ve sol kısımları poza olur. Ka?ıtların baskısı bittikten sonra ayrı bir baskı için ya da kesim veya mücellitte i?lenmesi için poza tarafından i?leme sokulur.
Bu terimler daha çok tabaka baskı makinelerinde kullanılır.
Overprint:
Bir rengin, altındaki rengi oymaması, dubleks baskı.
Siyah renk, default olarak overprint tanımlıdır. Bunun baskıda siyaha bir zararı olmadı?ı gibi, alttaki rengin de?erleri ölçüsünde siyaha doygunluk kazandırır. Siyahın doygunlu?una siz karar verecekseniz, %100 Black içerisine renk eklenmesi/eklenmemesi sözkonusu olur. Böylesi bir durumda siyah için overprint komutuna gerek yoktur. "?deal" yöntem, %100 Black + %40 Cyan ile elde edilen doygun siyahtır.
Lakin, sarı zemin üzerindeki mavi (cyan diyelim) renkli bir objeye bilinçli/bilinçsiz verilen "Overprint" komutu, mavinin baskıda ye?il renge bürünece?ine i?aret eder. Katmerli bir hatadır.
Katmer:
1- Overprint'in ne anlama geldi?ini bilmedi?inizi ispiyonlar.
2- Baskı çöpe gider.
3- Çalı?tı?ınız yerdeki gelece?iniz gündeme alınabilir.
1- 1 cm gelen ta?ma payları ya da hiç ta?ma payı olmaması
2- Tel diki? olacak bir bro?ür vs. nin sayfalarının normal sıraya göre yanyana çalı?ılıp gönderilmesi
3- 50 küsür kartvizit gönderilmesi ve (nasıl bir sabırdır allahım) her birine tek tek kesim krosu konulması
4- Ekstra renklerin ekstra verilmemesi inatla trigromi renklerden birinin kullanılıp renk listesinde adının de?i?tirilmesi
5- Çalı?ılan i?te cmyk' dan bir renk belirleyip bunu spot olarak gönderip "biz bunu istiyoruz" denilmek suretiyle müsait bir yerimizden pantone uydurulması
6- 70x100 bir afi? çalı?masının A4 olarak gönderilmesi ve "kö?elerden çekip büyütürseniz 70x100 oluyor" ?eklinde direktif verilmesi.
Bunlar artık neredeyse (en azından benim için) sıradan ?eyler haline geldi. Hala overprintin ne oldu?unu bilmeyen söyledi?iniz zaman "benim makinem otomatik yapıyor onu" diyen, renk listesinde rgb renkleri eksik etmeyen... sıkıldım yav yazarken ama madlycee arkada?a katılıyorum, grafik tasarım i?iyle u?ra?an ki?ilerin en azından ofset ile ilgili yaptıkları i?lerde önemli sayılabilecek teknik detayları (örn. overprint) bilmelerinin gerekli oldu?una inanıyorum çünkü teknik bilginin yetersizli?i tasarım a?amasını olumsuz etkileyecektir, ka?ıt üzerinde mümkün olan her?ey pratikte uygulanabilir diye bir?ey yok sonuçta. Yanlı? dü?ünüyorsam kusuruma bakmayın...
TRAP,
Trap konusunu açmak gerekiyor. Çünkü bazı malzemelerde, özel trap ayarlarini yapmaktansa default degerlerde birakmak gerekir. Aksine, her iste TRAP yapilirsa tasarimda görünmesini istemedigimiz, kontür, nesne etrafinda istenmeyen renklerin olu?masina neden olunur.
Günümüz teknolojileri dogrultusunda, 1.hamur kagıda basilan islerde dahi, çok özel durumlar olmadikça RIP'in yada yazılımın standart uyguladı?ı trap de?erleri yeterli olmaktadır.
Bir seyi göz ardı etmeyelim. Baskıyı yapan baskı makinası faktörü. E?er baskıyı yapan makina çok eski bir model ise, muhtemel olarak tek renkli pompalı, roland (tek renkli), gestetner gibi makinalarda, ka?ıt 4 defa ayrı ayrı baskıya tabii oldu?unan, her seferinde su ile temas eder. Bu sebeple son siyah ve sarı renklerde ka?ıtta acilmalar meydana gelebilir. Kuse ka?ıtta bu minumum seviyede olurken, 1. hamur, 3. hamur kagıtlarda olagan bir durumdur, ka?ıt kalitesi belirleyici bir özelliktir. Özellikle tekstil etiketlerin basımında daha çok kullanılan Pompalı olarak tabir edilen 46x64 makinaların baskı kalitesi yüksek olmasına ra?men sadece kullanılan malzemeden kaynaklı olarak bu tür durumlarla kar?ıla?ılır. Tekstil etiketlerinin önemli bir kısmı, ku?e ka?ıda basılıp, mukavva üzerine sıvama yapılmaktadır. Kartonsan kartona basılan jean etiketlerinde trap kullanılabilir.
Ekstra (Pantone) renkler genel olarak örtücü renklerdir. Ama Pantone renk olup, açık renkli olan ve örtücülü?ü güçlü olmayan renklerin ?i?irmelerine dikkat etmek gerekir. ?i?irmelerde koyu renkler her zaman üste olmalıdır.
Ofset Karton Ambalaj:
Bu alanda iki yöntem kullanılır.
Sıvama.
Ku?e ka?ıda basilip, oluklu mukavvaya sıvama yöntemiyle kaplama. Bunu dikkat etmek gerekir. Çünkü ku?e ka?ıda basılaca?ı için çok özel bir ?i?irme yapmaya gerek yoktur. Sadece çizgi kaharmanlar varsa yada illüstrasyonlarda kontür dedi?imiz çizgiler varsa yine bunlar sadece töleranslı overprint ile çözülebilir.
Flekso ve Tifdruk
Asıl ?i?irme tekniklerinin kullanıldı?ı alan budur. Bu alanda ?i?irme, TRAP neredeyse bir sanat edasıyla çok dikkatli yapılmalı ve hemen hemen her i?te uygulanır. Her iki baskı tekni?inin kullandı?ı malzemeler ortaktır. Sadece Tifdruk konusunda alüminyum malzemelerin farklılıkları vardır. Flekso özellikle Amerika ve bazı ülkelerde karton ambalaj baskısında kullanılmaya ba?landı. Sadece bu alanda ?i?irmeler için bile önemli bir yazılım olan Art Pro gibi özel ve pahalı yazılımlar kullanılıyor. Ofset baskı teknolojisine nazaran, Ambalaj alanında kullanılan Flekso ve Tifdruk baskı tekni?i janjanlı cip ambalajlarından, esnek ambalaj malzemelerinin tümünde kullanılır.
...
REVOLTA BASKI
Ka?ıdın, aynı kalıpta hem arka hem de ön yüzün baskısını yapmak demektir. Ka?ıdın bir yüzü basılır ve daha sonra aynı ka?ıt ve aynı kalıplar kullanılarak arka yüz baskıya geçirilir. Bu yöntem baskı ebadının büyük oldu?u makinelerde daha küçük ve arkalı önlü i?ler, yarım formalı i?ler, bro?ürler vs. için kullanılır..
Revolta, etek-makas ve poza olarak iki çe?ittir. Etek-makas revolta da; ka?ıt önce makas tarafından baskıya girer, tüm ka?ıtlar basıldıktan sonra ka?ıt, etek tarafından çevirilerek baskı yapılır. Etek-makas revoltanın ba?ka bir adı da Tumbalı revoltadır. Poza revoltada ise ka?ıt sa?dan sola yada soldan sa?a, arkası çevirilerek baskı yapılır.
Etek-Makas revolta da, etekten ve makastan bırakılacak bo?luk e?it olmalıdır. Ayrıca i? ba?ba?a yerle?tirilir.
Tavsiye: Mümkün oldu?u kadar etek-makas revoltadan uzak durmaya çalı?ın, bu benim tecrübelerimden edindi?im bir?eydir.. Poza revolta kullanılması herzaman baskı ve mücellit ustasının i?ini kolayla?tırdı?ı gibi, i?inizin daha temiz olarak çıkması anlamına gelir. Herhangi bir çalı?ma bu ne olursa olsun, afi?, katalog, bro?ür, kitap vs. çalı?ma son ?ekline gelene kadar yani tamamen bitip paketlenme safhasına gelene kadar o i?in nasıl bir?ey olaca?ını kestirmek zordur Gülümseme bunun için yapılan çalı?maların, sürekli olarak grafik-tasarımcı arkada?lar tarafından takip edilmesi gerekmektedir. Bu hem grafik-tasarımcı arkada?ın i?inde daha iyi ilerlemesine, hem bir çalı?mayı yaptıktan sonra nasıl bir?eyle kar?ıla?aca?ını tahmin etmesine kadar birçok açıdan iyi sonuçlar verir.. Unutmamamız gereker bir?ey varki o da, grafik-tasarımcısından kesim ustasına kadar birbirlerini iyi tanıması, mümkün oldu?u kadar birbirlerini dinleyip, neyin daha iyi olup, neyin i?i kolayla?tıraca?ını payla?ması gerekir..
NOT: 92 senesinde ba?ladı?ım mesle?ime hala devam ediyorum.. Mesle?ime ba?ladı?ımdan bu gune kadar grafik-tasarımcı olmak istedim ama hala olamadım.. Bu i?in sonu yok, her geçen gün bir?ey ö?reniyorum.. Bu bir sanat bunun sonunun olaca?ına inanmıyorum.. Onun için ben hala bir grafik-tasarımcı DE??L?M.. Gülümseme mesle?i yeni ö?renen arkada?ları biraz ta?lar gibi oldum ama umarım bir?eyler çıkarırlar bu yazdıklarımdan..
BASKI ve KA?IT TÜRÜNE GÖRE TRAM KULLANMAK
Serigraf baskılar, genellikle bez, bez afi?, kalem, tabak-çanak, teneke, çıkartma ka?ıtları vs. baskı için kullanılır. Serigraf için verilecek filmin tramı en fazla 44'lük olmalıdır. Film emisyonda düz okunaçak ?ekilde çıkı? alınmalıdır.
Ofset baskı, her türlü ka?ıda baskı yapar (Web ofset bobin ka?ıda, tabaka ofsetler, tabaka ka?ıtlar kullanır). Ofsette, ofset kalıbına alınabilen tüm tram noktacıkları ka?ıda baskı yapabilir. Ancak baskıyı yaptı?ımız ka?ıt noktayı tutacak kalitede olmalıdır. Saman ka?ıdı olarak bilinen 2. ve 3. hamur ka?ıtlara en fazla 44'lük tram ile tramlanmı? film, 1.Hamur ka?ıt için en fazla 60'lık tram, ku?e ka?ıtlar için ise 60'lık ve üstü tramlar kullanılması uygundur. Ofset baskıda filmin emisyon tarafında görüntü ters olmalıdır. (Filmin emisyonu, kazındı?ında çıkan kısmıdır).
NOT: Unutmamak gerekirki, sizin yaptı?ınız çalı?maların filmini almak için gönderdi?iniz film evleri bu çalı?mayı hangi ka?ıda basaca?ınızı bilmezler. Bunu sizin belirtmenizde fayda vardır. 70'lik tramla gestetnerde bir baskı yapmaya çalı?ırsanız, tramların inceli?inden dolayı baskı makinası bunu fazla ayıramaz ve çamur gibi bir baskı çıkmasına neden olur. Aynı ?ekilde 60'lık tramın altını bir katalog, bro?ür, afi? tarzı bir çalı?mada kullanırsanız o zaman çok kaba bir baskı çıkacaktır..
EKSTRA RENK KULLANMAK
Ekstra renkli baskı, ister CMYK+Tire Spot, ister CMYK+Yarımton Spot, isterseniz her ikisi de, hiçbir zaman trigromiden çıkmayacak ya da çıktı?ında problem yaratacak i?ler için kullanılır..
Örne?in;
1- Tüm sayfalarda kullanılan renkli metinler trigromiden basıldı?ında netsizlik yaratırken, ekstra olarak basıldı?ında problem ortadan kalkar.
2- Ofset yaldız baskısının örtücülü?ünden yararlanarak trigromi üzerine ayrıca zemin oyulmadan dil de?i?iklikleri yapılabilir.
3- Fosforlu renkler, hiçbir zaman trigromiden çıkmaz, bu yüzden ekstra basılır. Ekstra renk adedi kadar kalıp fiyatı, boya ve fire fazlalı?ı maliyeti arttırır fakat daha güzel i?ler çıkarmanızı sa?lar.
LAM?NASYON
LAK ve SPOT LAK KULLANMAK
Yine katalog olarak örnek vermek gerekirse, resimlerin üzerine ya da belirginle?tirmek istedi?iniz yerlerine lak baskısı yapmak, sonucu çok olumlu etkileyecektir. Spot Lak için yapılacak ?ey, istenilen bölgeler için extra film almaktır..
VERN?K KULLANMAK
Vernik de, kalıplı vernik ve zemin vernik olarak, ister belli bir bölgeye (Spot Lak gibi), isterseniz tüm zemine atılır. Genellikle çok zeminli i?lerde boya yo?unlu?u nedeniyle, i?in çizilmesini önlemek için koruma amacıyla kullanılır.
SELEFON KULLANMAK
Selefon, mat ve parlak olarak iki çe?ittir. Selefon bir çe?it kaplama oldu?undan, koruyucu özellik ta?ır. Çok ince ka?ıtlara (135gr'ın altına) yapılması TAVS?YE ED?LMEZ. Mat selefon üzirene Spot Lak ATILAB?L?R ancak, Selefoncunuza Spot Lak atılaca?ı söylenmeli ve ona göre malzeme kullanılması sa?lanmalıdır. Selefon, baskı rengini bir miktar DE???T?REB?L?R.
NOT: Arkada?lar, bir i? baskı a?amasındayken, baskı ustası i?in üzerindeki renk yo?unlu?una göre çalı?manın arka vermemesi için baskıda "Toz" kullanabilir.. Selefon yapılacak i?te baskı ustasının "Toz" kullanması selefonda problemlere neden olabilir. Bunun için baskı ustasının i?in üzerine selefon gelece?i uyarılması gerekir..
KAL?TEL? BASKI ?Ç?N
Zaman ve malzeme kaybını önlemek için baskıdan önce mutlaka provaları kontrol etmek ve ölçmek en do?rusudur.. (Eskiden bir i?e fiyat verilirdi, bu i? çöpe gitse bile tekrar basılırdı zarar edilmezdi, yine problem çıksın bunda da zarar edilmezdi ama üçüncü hatada zarara u?rardı. Yok artık o eski kar marjları Sırıtan ?imdi bir i?in dikkatsizlik sonucu gitmesi demek o i?iten komple zarar etmesi demektir).
1- Kullandı?ımız malzemenin görselli?ine ve ka?ıt cinsine göre tram kullanmak.
2- Film kroslarının çakı?masını kontrol etmek.
3- RGB ve CMYK'ları kontrol etmek. (Bu görevi film çıkı?ı alan arkada?lar yapıyorlar fakat bu bizim görevimiz, onlar isterlerse bunu görmezden gelip i?i oldu?u gibi film baskısına gönderebilirler, sonuç olarak hata bize ait olacaktır ve bunun zararını onlara yükleyemeyiz) Göz kırpan
4- 170gr. Mat ku?e ve üzeri ka?ıt gruplarında koruyucu laminasyon uygulanması, gramaj a?ırlı?ından dolayı sürtünme problemini ortadan kaldırır. Aynı ?eyler zeminli i?ler için de geçerlidir. Baskıda problem olmasa bile ciltleme sırasında birtakım sıkıntılara sebep olur.
5- Laminasyon yapılacak i?lerle ilgili baskı ustasına önceden bilgi verilmelidir. Usta, kullanaca?ı kimyasal maddeleri verilen bilgiye göre ayarlar.
6- Sayfalarda kar?ılıklı birle?en imajların (resim, vektör vs. gibi) veya tasarımların montajlı olarak film alınması, i?in film kesim ve montaj ayarsızlı?ını ortadan kaldırır.
7- ?? hazırlı?ında film çıkı? hazırlı?ı yapılırken baskı tekni?inin dü?ünülerek hareket edilmesi, i?in sa?lı?ı açısından son derece önemlidir..
NOT: Tekrar söylüyorum arkada?lar, lütfen baskı ustasından mücellit ustasına kadar kim olursa olsun ileti?imi koparmayın, herzaman onlardan bilgi alın, bilgi verin.. Bu sizin her geçen gün daha da geli?menizi bilgilenmenizi sa?layacaktır..
C?LT
Cilt üretimi tüm dünyada az da olsa sürekli bir artı? göstermektedir. Ürün sayısının artmasına ra?men ortalama tiraj dü?mektedir. 16 sayfalık standart formaların önümüzdeki yıllarda yerini 32 sayfalık formalara bırakaca?ı ?imdiden görülmektedir.
Günümüzde maliyet açısandan ka?ıttaki "beyaz alanlar" azalmakta buna kar?ılık "baskılı lanlar" ise ço?almaktadır. Ka?ıt gramajı giderek dü?mekte, ka?ıt incelmektedir. Sıvama miktarı artarken lif oranı dü?mektedir. Dolayısıyla tutkallı cildin i?levi zorla?maktadır.
TEL D?K??
Daha çok az sayfalı i?lerde kullanılır. Ka?ıdın kalın oldu?u ve çok sayfalı i?lerde tercih edilmemelidir. Tel diki?, en dı?ta kapak olmak ?artıyla formalar iç içe konularak yapılır. Formalar iç içe kondu?unda çok sayfalı tel diki?lerde, en dı?taki forma, en içteki formalardan daha büyük kesilece?inden montaj yapılırken bu durum göz ardı edildi?inde iç formalardaki kenarlara gelen i?in kesilmesi problemi olabilir. Bu problemi çözmek için en iç forma hariç, di?er formalar git gide artarak dı?a çekilmelidir.
?PL?K D?K??
Formalar yanyana getirilerek iplik diki? makinesinde dikilir. Yan yana gelen formalarda bir sırt kalınlı?ı dikkate alınarak SIRT PAYI verilmelidir.
?plik diki?le dikilmi? formalara kapak takma makinesiyle kapak takılabilir.
De?erli ve uzun ömürlü ürünler için iplik diki? halen en stabil ciltleme metodudur. Fakat kar?ılıklı renkli sayfalarda diki? delikleri ve diki? ipli?i görüntüyü optik bozdu?undan birçok ki?iyi rahatsız etmektedir. Ayrıca diki? deliklerinden tutkal ta?ması halinde sorunlar çıkmaktadır. Bu tür sorunlarla kar?ıla?mamak için profesyonel mücellithaneler tercih edilmelidir.
AMER?KAN C?LT
Sırtı kesilerek yapılan ciltlerde so?uk tutkalda I.Hamur ka?ıtlarda sırt çizilir ve tela yapı?tırılarak sa?lamla?tırılmalıdır. 3.Hamur için çok sa?lamlık istenmiyorsa, tela takviyesi gerekmez. Ku?eleri so?uk tutkalla tutturmak mümkün de?ildir, kısa sürede da?ılır. Sıcak tutkal 170gr. kalınlı?a kadar ku?e, birinci hamur ve üçüncü hamur için de kullanılır. Üçüncü hamura ve birinci hamura kullanılan tutkal ku?eyi TUTMAZ. Ku?e ka?ıdın tutkalı daha kaliteli tutkaldır ve özeldir.
SP?RAL C?LT
Spiral ciltte, föy föy basılan sayfalar 4 taraftan tra?lanarak net ebada getirilir. Sayfalar tek tek harmanlanarak bir araya getirildikten sonra spiral makinesinde ciltlenir.
Di?er bir yol ise, daha ince gramajlı ka?ıtlarda, formaya göre katlanan kitabın, 4 tarafından kesilerek de ciltlenebilmesi dir.
KAL?TEL? C?LT ?Ç?N ÖNEML? B?LG?LER
1- 200gr. Mat ku?e üzerindeki gramajlardaki ka?ıtlarda, kırım makineleri yerine pilyaj yaparak ciltleme i?lemi yapmak, yapılan i?in sa?lıklı olmasını sa?lar.
2- Tel diki?li kapak laminasyonu selefon ise 170gr ve altındaki gramajlar makinada katlanabilir. 170gr üzerindeki gramajların pilyaj yapılması gerekir.
3- Laminasyonu Lak olan kapaklarda ise, lak sert ve kırılgan bir malzeme oldu?undan dolayı katlanan yerden ÇATLAMA YAPAR. Bunun önlemi ise pilyajdır.
4- Tutkallı ciltlemelerde kitap kapaklarında sırta yapı?acak kısma baskı ve herhangi bir laminasyon gelmemelidir. Baskı ve laminasyon gelmesi kapa?ın sırta sa?lam yapı?mamasına sebep olur.
5- Kitap kapaklarında sırt kalınlı?ı, tahmine dayalı de?il, hesap edilerek hazırlanmalı. Çünkü ka?ıtların gramajları aynı olmasına ra?men kalıklıkları de?i?mektedir. Bu da sizi yanıltabilir. Bu yanılgı, ho?unuza gitmeyen ciltlerle kar?ınıza çıkar.
6- Formalı i?lerde kapak ve formaların tıra? paylarının aynı ölçülerde olması gerekmektedir.
7- Özel kesimli i?lerde ta?ma paylarını çok iyi hesaplamalıyız.
8- Tutkallı ciltlerde ciltten çıkan ürünün, tutkalın kimyasal reaksiyon kuruma süresi yakla?ık bir gündür. Cildin sa?lamlı?ı açısından çok önemlidir.
9- Unutmamamız gereken en önemli husus; i?imizi mükemmel gösteren cilt a?amasıdır. Bu a?amaya kadar yapılan bütün çalı?malar cildi dü?ünerek yapılmalıdır. Göz kırpan
NOT: Ciltleme olayı i?in sa?lamlı?ı ve kalitesi açısından önemli bir faktördür. Yaptı?ınız çalı?maya uygun cildi seçmek önemlidir..
ÖZEL KES?M KULLANMAK
Örne?in sert kapak (Karton Ciltli kapak) kullanılıyor ve kapakta delik açılarak iç ilk sayfa görünecektir. Ayrıca düz kesim olmayan bir bro?ür ya da dosya kapa?ında, bıçak yaptırarak özel kesim kullanılacaktır. Baskı i?lemlerine ek olarak bıçak ve kesim, maliyeti arttıran bir unsurdur.
ÖZEL KES?MDE BIÇAK ?Z?
Baskısı yapılmı? ka?ıtlar bir do?ru ?eklinde matbaa bıça?ı ile kesilebilir. Kalın ka?ıtların, çıkartma ka?ıtlarının vs. farklı ?ekillerde kesilebilmesi için özel bir bıçak yaptırılmalıdır. Bıçak uç çe?itleri ile ka?ıt; kesilebilir, pilyaj ve perforaj yapılabilir. Bıçak çizimi yapılırken, bıça?ı yaptıraca?ımız yere her zaman danı?mak gerekir. Özellikle birden fazla (teksirli) kesim yapılacak ise bıçakçınızdan, bıçak yerle?imini isteyin ve o yerle?ime göre i?i yerle?tirin. Ayrıca, bazı durumlarda ka?ıt, baskıdan sonra açma yapabilir, bu durumlarda baskıdan sonra bıçak çizmek daha mantıklıdır.
P?LYAJ
Ka?ıdın (karton vs.) kolay katlanmasını istedi?imiz yere ka?ıdı kesmeden, kör bıçakla yapılan oluklandırma i?lemidir.
PERFORAJ
Ka?ıdın kolay yırtılmasını, ya da kopmasını sa?lamak için ka?ıdı kesikli olarak deliklendirmekt ir.
GOFRE (KABARTMA), VARAK-YALDIZ VS. KULLANMAK
Gofre baskısı yani kabartma baskısı i?e bir boyut kazandırmak açısından kullanılabilir. Tüm baskı bittikten sonra gofre için bir erkek bir di?i kli?e yaptırılır. Gofre, tipo baskı tekni?i ile yapılır. Varak yaldız i?leminde ise, sadece erkek kli?e kalıp olarak kullanılır ve tipo baskı makinesine takılan Varak-yaldız tertibatı ile baskı yapılır.
T?PO BASKI (YÜKSEK BASKI)
Tipo baskı yüksek baskıdır. Basılması gereken yerler yüksekte, basılmaması gereken yerler ise alçakta bulunur. (Lastik mühür gibi) Yazılar yüksekte boyayı alır di?er yerler boya almaz, ka?ıda da dokunmaz. Tipo baskı mürekkepleri daha a?ır ve tutucudur. Mürekkep kalıba (kli?e, hurufat vs.ye) de?er kalıpta direkt ka?ıdı boyar. Bu ?ekilde baskı olur. Bu yüzden daha tramlı i?lerde kalın tram kullanılarak ve boyanın kalıbı doldurması önlenecektir.
Tipo baskı makinelerinde ayrıca; kesim, varak yaldız, gofre, perforaj, pilyaj gibi i?ler yapılır.
OFSET BASKI
Ofset baskı ne yüksek, ne de çukur baskıdır. Ofset düz baskıdır. Ofset mürekkepleri ya? bazlı mürekkeplerdir ve suyun ya?ı itme prensibi ile baskı gerçekle?ir. Tasarımın hazırlanıp, film çıkı?ı alındıktan sonra baskı için kalıp bozlamaya alınır. Kalıpta poz görmeyen yerler (filmde ?effaf kalan yerler) su merdanesi üzerinden geçse de su tutmaz. Di?er yerler ise suyu (ya da nemlendirme maddesini) tutar. Boya merdanesi kalıba temas etti?inde su olan yerler boya almaz. Su olmayan yerler boyayı tutar ve kauçu?u boyar, kauçuk ise kalıp kazanı üzerine gelmi? olan ka?ıdı boyar ve baskı gerçekle?ir.
WEB OFSET (BOB?N BASKI)
Bobin ka?ıda baskı yapabilen ofset baskı makine çe?ididir. Hilset ve rotasyon adları ile de anılır. Web ofset, makine parkuruna göre, bir ya da birden fazla bobine, önlü arkalı baskı yapabilen, kendine özel katlama, kesme, yapı?tırma, aparatlarıyla çok yüksek süratlerde bitmi? i? çıkarabilen baskı makineleridir. 4 renk tekyüz tabaka ofsetler saatte 10-15 bin süratle i? çıkarırken, web ofset makineleri, aynı i?i satte 25-100 bin süratle ön arka baskısı, katlaması, yapı?tırması, kesimi yapılmı? halde ve tabaka ofset kalitesinde i? çıkarırlar. Önceleri sadece gazete baskılarında kullanılan web'ler günümüzde, tabaka ofset kalitesine eri?mi?tir.
Web avantajları:
1- Bir defa geçi?te, önlü arkalı baskı.
2- Katlama, yapı?tırma, kesme i?lemleri otomatik ve süratli yapması.
3- Bobine baskı yapması nedeniyle çok ince gramajlı ka?ıtlara baskı yapabimesi.
4- Daha az fireyle çalı?ması.
5- Boya maliyeti tabaka ofsete göre dü?ük olması.
FLEKSO BASKI
Tipo baskı ailesinden olan flekso, bir çe?it yüksek baskıdır. Kalıp silindire sarılan elastik bir maddedir. Baskı kazanı silindirik oldu?undan bobin materyale baskı yapar. Son zamanlarda kullandı?ı kalıpların (Cyrel kli?e) özelliklerinin artması nedeniyle etiket sektörüne kaliteli hizmet vermeye ba?lamı?tır. Flekso baskı kalıplarıyla 60'lık trama kadar trigromi i?ler basılabilmektedir. Flekso trigromi (4 renk) baskılarda kullanılan tram açıları ofset'e göre farklılıklar gösterir.
Flekso baskıda genel olarak:
Cyan: 7.5°, Black: 37.5°, Magenta: 67.5°, Yellow: 82.5° derecede tramlama yapılır. Ancak Dupont Cyrel Fleksografik fotopolimer baskı kalıpları için tavsiye edilen açılar.
Cyan: 68°, Black: 8°, Magenta: 38°, Yellow: 83°dür.
STANDART KA?IT GRAMAJLARI
KU?E KA?IT EBAT : 57x82cm
GRAMAJ : 80gr - 90gr - 115gr - 135gr - 170gr
KU?E KA?IT EBAT : 64x90cm
GRAMAJ : 80gr - 90gr - 115gr - 135gr - 170gr - 200gr - 250gr - 300gr
KU?E KA?IT EBAT : 70x100cm
GRAMAJ : 80gr - 90gr - 115gr - 135gr - 170gr - 200gr - 250gr - 300gr - 350gr
BRISTOL ve KARTON KA?IT EBAT : 70x100cm
GRAMAJ : 170gr - 175gr - 180gr - 190gr - 200gr - 210gr - 220gr - 230gr - 240gr - 250gr - 260gr - 270gr - 280gr - 290gr - 300gr - 310gr - 320gr - 330gr - 340gr - 350gr - 370gr - 400gr - 450gr
I. HAMUR ve 3. HAMUR KA?IT EBAT: 57x82cm
GRAMAJ : 50gr - 55gr - 60gr - 70gr - 75gr - 80gr - 90gr - 110gr - 120gr
I. HAMUR ve 3. HAMUR KA?IT EBAT: 64x90cm
GRAMAJ : 60gr - 70gr - 75gr - 80gr - 90gr - 110gr - 120gr
I. HAMUR ve 3. HAMUR KA?IT EBAT: 68x100cm
GRAMAJ : 50gr - 55gr - 60gr - 70gr - 75gr - 80gr - 90gr - 110gr - 120gr
I. HAMUR ve 3. HAMUR KA?IT EBAT: 70x100cm
GRAMAJ : 55gr - 60gr - 70gr - 75gr - 80gr - 90gr - 110gr - 120gr
TR?GROM? BASKI
Trigromi baskı benim bildigimde 4 renk baskı anlamına gelir, matbaa sektöründe kullanılan bir terimdir. Trigromi baskı + tire baskı + ekstra baskı vs.
T?RE BASKI
Tire baskı TEK RENK baskı anlamında kullanılır.
STANDART TABAKA KA?IT BOYUTLARI
50x70cm Çıkartma Ka?ıtlar, Ku?e Ka?ıtlar
57x82cm I. II. III. Hamur Ka?ıtlar, Ku?e Ka?ıtlar, Biletlik Ka?ıtlar.
59x82cm I. II. III. Hamur Ka?ıtlar, Pelür ka?ıdı, Otokopi Ka?ıtları.
59x92cm Avrupa Par?oment ka?ıtlar, Pelür ka?ıdı, biletlik ka?ıtlar. I. Hamur Ka?ıtlar.
64x90cm I. Hamur ka?ıt, Ku?e ka?ıt, ?amua.
68x100cm I. II. III. Hamur ka?ıtlar, Biletlik ka?ıt, ?amua
70x100cm I. II. III. Hamur ka?ıtlar, ku?e ka?ıtlar, Bristoller, Kartonlar, Mukavvalar, Pelür, Biletlik, Otokopi Ka?ıtları, Çıkartma Ka?ıtlar.
Tire baskı; tek renk baskıdan ziyade, filmin tramsız sek renklerden olu?ması durumudur. Bu ?ekilde bir veya bir çok renkten olu?an materyaller elde edilebilir. Promosyon malzemeleri üzerine yapılan baskılar gibi...
Tire rengin %100'ünü, Tram ise %1 ile %100 arasında kalan ton de?erlerini anlatır, diyerek bitirim. Tram baskılar ise, spot basılan Pantoneler örnektir.
T?FDRUK BASKI (ÇUKUR BASKI)
Tifdruk baskı, gravür baskıdır. ****l silindir kalıp, lazer ile oyularak olu?turulur. Sıvı olan mürekkep kalıbın oyuk kısımlarına dolar, di?er mürekkepler sıyıraç ile sıyırılır. Oyun kısımlardaki mürekkebin ka?ıdı boyamasıyla baskı gerçekle?ir. Tifdruk baskıda bobin ka?ıt kullanıldı?ı için baskı hızı yüksektir. Tirajı yüksek olan baskılar için kullanılır. Kalıp maliyeti yüksektir. Ancak, bir kalıp ile milyonlarca baskı yapıldı?ı dü?ünüld?ünde sürat ve adede göre kalıp maliyeti gözardı edilebilir.
SER?GRAF BASKI (ELEK BASKI)
Serigraf baskı, elek baskıdır. Bir çerçeveye gerilmi? ipek üzerine emisyon dökülür ve ı?ı?a hassas duruma getirilir. Film ı?ı?a hassas tabaka ile vakumlanarak pozlandırılır. Banyo edilen emisyonda, ı?ık gören yerler sertle?ir ve boyayı alta geçirmez, ı?ık görmeyen yerler ise üzerine dökülen boyayı alta sızdırarak baskıyı gerçekle?tirir. Serigraf baskıyı her türlü materyal üzerine yapabilirsiniz. (Kalem, ?i?e, bez, ?apka, ka?ıt vs.)
DCS 2.0 formatı esas itibariyle Extra (Spot) kanal deste?i verir. Yani C+M+Y+K ve + Spot Renk Kanalları. Bu format, di?er "EPS" formatlarında oldu?u gibi Encoding seçeneklerinde Jpeg sıkı?tırma algoritmaları (Low Quality, Medium Quality, High Quality ve Maximum Quality) sunar. Dökümanın di?er formatlara göre daha az yer kaplamasının sebebi budur. Aynı döküman Photoshop EPS olarak kaydedip, encoding seçeneklerinden Maximum Quality (kaliteyi mümkün mertebe maksimum tut) seçilirse, yine aynı ?ekilde dökümanın MB de?eri dü?er. Hatta DCS 2.0'a göre daha az yer kaplayabilir.
ASCII, ASCII85 ve Binary seçenekleri kullanıldı?ında ise, döküman üzerinde hiçbir sıkı?tırma kullanılmaz. Bu da, dökümanın MB de?erini arttırırken, sıkı?tırmadan kaynaklanabilec ek olası pixel deformasyonlarını önler. Lakin, sıkı?tırma algoritmasının maximum quality olarak kullanılması da öyle gözle görülebilir bir deformasyona sebep olmaz. Tabi bu biraz da image'ın muhteviyatı ile ilgili. Saç, kıl, tüy, dantel, ı?ık vs. gibi detayların önem ta?ıdı?ı resimlerde, foto?raf sanatçısı ve/veya art ki?isi sıkı?tırma kullanmak istemez. (Tabi böyle bir foto?rafın baskıya gidene kadar izledi?i süreçte ba?ına daha beter haller gelebilir o ayrı).
Kayıt sırasında çıkan Preview seçene?i ise, dökümanın import edildi?i programdaki görüntü kalitesidir. Bilindi?i gibi, EPS formatı (Encapsulated PostScript File) hızlı i?lem görebilme özelli?i ta?ır. Hızlı import edilip, hızlı yorumlanır. EPS resimlerle dolu bir sayfanın refresh (tazeleme) hızı TIFF dolu bir dökümana göre ?ukela ötesidir. Bununla birlikte preview görüntüsü TIFF'e göre berbattır. Bu berbatlı?ı bir nebze iyile?tiren yegane seçenek Macintosh (Jpeg)'dir.
Özetlersek, DCS 1.0, DCS 2.0 ve Photoshop EPS formatları, veri transferlerinde az yer kaplaması bakımından idealdir. Dökümanı alan üzerinde oynayacaksa (örn. TIFF kaydedip efekt uygulayacaksa FH'de orda burda) transfer sonrası kendisi u?ra?sın. Siz hızlıca transfer edin böyle.
MAKAS - ETEK - POZA
Makas
Tabaka baskı makinesinin ka?ıdı tuttu?u kısmına verilen isimdir. (elinize bir a-4 ka?ıt alın bunu yatay olarak tutun ka?ıdın baskı makinasına giren ilk kısmı makastır) Bu alana baskı yapılamaz. Bu paylar baskı makinesi çe?itlerine göre 5mm ile 1.5cm'e kadar çıkabilir. 70x100 4 renk bir baskı makinesinin makas payı en az 1 cm'dir. Bunun yanısıra 25x35 bir Gestetner baskı makinesinin makas payı 6mm'ye kadar inebilir. Baskı makinesinde makas adı verilen tutacaklar ile ka?ıt baskıya geçirilir.
Etek
Makas'ın kar?ı tarafına denir.
Poza
Baskı makinelerinde ka?ıdın hizalanarak baskıya geçmesini sa?layan bir (aparat) makine parçasıdır. Poza, sa? ve sol (ön ve kar?ı) olarak 2 adettir. Yani makas ka?ıdı tutarak makinaya çeker, makasın kar?ı tarafı Etek olur, Ka?ıdın sa? ve sol kısımları poza olur. Ka?ıtların baskısı bittikten sonra ayrı bir baskı için ya da kesim veya mücellitte i?lenmesi için poza tarafından i?leme sokulur.
Bu terimler daha çok tabaka baskı makinelerinde kullanılır.
Overprint:
Bir rengin, altındaki rengi oymaması, dubleks baskı.
Siyah renk, default olarak overprint tanımlıdır. Bunun baskıda siyaha bir zararı olmadı?ı gibi, alttaki rengin de?erleri ölçüsünde siyaha doygunluk kazandırır. Siyahın doygunlu?una siz karar verecekseniz, %100 Black içerisine renk eklenmesi/eklenmemesi sözkonusu olur. Böylesi bir durumda siyah için overprint komutuna gerek yoktur. "?deal" yöntem, %100 Black + %40 Cyan ile elde edilen doygun siyahtır.
Lakin, sarı zemin üzerindeki mavi (cyan diyelim) renkli bir objeye bilinçli/bilinçsiz verilen "Overprint" komutu, mavinin baskıda ye?il renge bürünece?ine i?aret eder. Katmerli bir hatadır.
Katmer:
1- Overprint'in ne anlama geldi?ini bilmedi?inizi ispiyonlar.
2- Baskı çöpe gider.
3- Çalı?tı?ınız yerdeki gelece?iniz gündeme alınabilir.
1- 1 cm gelen ta?ma payları ya da hiç ta?ma payı olmaması
2- Tel diki? olacak bir bro?ür vs. nin sayfalarının normal sıraya göre yanyana çalı?ılıp gönderilmesi
3- 50 küsür kartvizit gönderilmesi ve (nasıl bir sabırdır allahım) her birine tek tek kesim krosu konulması
4- Ekstra renklerin ekstra verilmemesi inatla trigromi renklerden birinin kullanılıp renk listesinde adının de?i?tirilmesi
5- Çalı?ılan i?te cmyk' dan bir renk belirleyip bunu spot olarak gönderip "biz bunu istiyoruz" denilmek suretiyle müsait bir yerimizden pantone uydurulması
6- 70x100 bir afi? çalı?masının A4 olarak gönderilmesi ve "kö?elerden çekip büyütürseniz 70x100 oluyor" ?eklinde direktif verilmesi.
Bunlar artık neredeyse (en azından benim için) sıradan ?eyler haline geldi. Hala overprintin ne oldu?unu bilmeyen söyledi?iniz zaman "benim makinem otomatik yapıyor onu" diyen, renk listesinde rgb renkleri eksik etmeyen... sıkıldım yav yazarken ama madlycee arkada?a katılıyorum, grafik tasarım i?iyle u?ra?an ki?ilerin en azından ofset ile ilgili yaptıkları i?lerde önemli sayılabilecek teknik detayları (örn. overprint) bilmelerinin gerekli oldu?una inanıyorum çünkü teknik bilginin yetersizli?i tasarım a?amasını olumsuz etkileyecektir, ka?ıt üzerinde mümkün olan her?ey pratikte uygulanabilir diye bir?ey yok sonuçta. Yanlı? dü?ünüyorsam kusuruma bakmayın...
TRAP,
Trap konusunu açmak gerekiyor. Çünkü bazı malzemelerde, özel trap ayarlarini yapmaktansa default degerlerde birakmak gerekir. Aksine, her iste TRAP yapilirsa tasarimda görünmesini istemedigimiz, kontür, nesne etrafinda istenmeyen renklerin olu?masina neden olunur.
Günümüz teknolojileri dogrultusunda, 1.hamur kagıda basilan islerde dahi, çok özel durumlar olmadikça RIP'in yada yazılımın standart uyguladı?ı trap de?erleri yeterli olmaktadır.
Bir seyi göz ardı etmeyelim. Baskıyı yapan baskı makinası faktörü. E?er baskıyı yapan makina çok eski bir model ise, muhtemel olarak tek renkli pompalı, roland (tek renkli), gestetner gibi makinalarda, ka?ıt 4 defa ayrı ayrı baskıya tabii oldu?unan, her seferinde su ile temas eder. Bu sebeple son siyah ve sarı renklerde ka?ıtta acilmalar meydana gelebilir. Kuse ka?ıtta bu minumum seviyede olurken, 1. hamur, 3. hamur kagıtlarda olagan bir durumdur, ka?ıt kalitesi belirleyici bir özelliktir. Özellikle tekstil etiketlerin basımında daha çok kullanılan Pompalı olarak tabir edilen 46x64 makinaların baskı kalitesi yüksek olmasına ra?men sadece kullanılan malzemeden kaynaklı olarak bu tür durumlarla kar?ıla?ılır. Tekstil etiketlerinin önemli bir kısmı, ku?e ka?ıda basılıp, mukavva üzerine sıvama yapılmaktadır. Kartonsan kartona basılan jean etiketlerinde trap kullanılabilir.
Ekstra (Pantone) renkler genel olarak örtücü renklerdir. Ama Pantone renk olup, açık renkli olan ve örtücülü?ü güçlü olmayan renklerin ?i?irmelerine dikkat etmek gerekir. ?i?irmelerde koyu renkler her zaman üste olmalıdır.
Ofset Karton Ambalaj:
Bu alanda iki yöntem kullanılır.
Sıvama.
Ku?e ka?ıda basilip, oluklu mukavvaya sıvama yöntemiyle kaplama. Bunu dikkat etmek gerekir. Çünkü ku?e ka?ıda basılaca?ı için çok özel bir ?i?irme yapmaya gerek yoktur. Sadece çizgi kaharmanlar varsa yada illüstrasyonlarda kontür dedi?imiz çizgiler varsa yine bunlar sadece töleranslı overprint ile çözülebilir.
Flekso ve Tifdruk
Asıl ?i?irme tekniklerinin kullanıldı?ı alan budur. Bu alanda ?i?irme, TRAP neredeyse bir sanat edasıyla çok dikkatli yapılmalı ve hemen hemen her i?te uygulanır. Her iki baskı tekni?inin kullandı?ı malzemeler ortaktır. Sadece Tifdruk konusunda alüminyum malzemelerin farklılıkları vardır. Flekso özellikle Amerika ve bazı ülkelerde karton ambalaj baskısında kullanılmaya ba?landı. Sadece bu alanda ?i?irmeler için bile önemli bir yazılım olan Art Pro gibi özel ve pahalı yazılımlar kullanılıyor. Ofset baskı teknolojisine nazaran, Ambalaj alanında kullanılan Flekso ve Tifdruk baskı tekni?i janjanlı cip ambalajlarından, esnek ambalaj malzemelerinin tümünde kullanılır.
...
REVOLTA BASKI
Ka?ıdın, aynı kalıpta hem arka hem de ön yüzün baskısını yapmak demektir. Ka?ıdın bir yüzü basılır ve daha sonra aynı ka?ıt ve aynı kalıplar kullanılarak arka yüz baskıya geçirilir. Bu yöntem baskı ebadının büyük oldu?u makinelerde daha küçük ve arkalı önlü i?ler, yarım formalı i?ler, bro?ürler vs. için kullanılır..
Revolta, etek-makas ve poza olarak iki çe?ittir. Etek-makas revolta da; ka?ıt önce makas tarafından baskıya girer, tüm ka?ıtlar basıldıktan sonra ka?ıt, etek tarafından çevirilerek baskı yapılır. Etek-makas revoltanın ba?ka bir adı da Tumbalı revoltadır. Poza revoltada ise ka?ıt sa?dan sola yada soldan sa?a, arkası çevirilerek baskı yapılır.
Etek-Makas revolta da, etekten ve makastan bırakılacak bo?luk e?it olmalıdır. Ayrıca i? ba?ba?a yerle?tirilir.
Tavsiye: Mümkün oldu?u kadar etek-makas revoltadan uzak durmaya çalı?ın, bu benim tecrübelerimden edindi?im bir?eydir.. Poza revolta kullanılması herzaman baskı ve mücellit ustasının i?ini kolayla?tırdı?ı gibi, i?inizin daha temiz olarak çıkması anlamına gelir. Herhangi bir çalı?ma bu ne olursa olsun, afi?, katalog, bro?ür, kitap vs. çalı?ma son ?ekline gelene kadar yani tamamen bitip paketlenme safhasına gelene kadar o i?in nasıl bir?ey olaca?ını kestirmek zordur Gülümseme bunun için yapılan çalı?maların, sürekli olarak grafik-tasarımcı arkada?lar tarafından takip edilmesi gerekmektedir. Bu hem grafik-tasarımcı arkada?ın i?inde daha iyi ilerlemesine, hem bir çalı?mayı yaptıktan sonra nasıl bir?eyle kar?ıla?aca?ını tahmin etmesine kadar birçok açıdan iyi sonuçlar verir.. Unutmamamız gereker bir?ey varki o da, grafik-tasarımcısından kesim ustasına kadar birbirlerini iyi tanıması, mümkün oldu?u kadar birbirlerini dinleyip, neyin daha iyi olup, neyin i?i kolayla?tıraca?ını payla?ması gerekir..
NOT: 92 senesinde ba?ladı?ım mesle?ime hala devam ediyorum.. Mesle?ime ba?ladı?ımdan bu gune kadar grafik-tasarımcı olmak istedim ama hala olamadım.. Bu i?in sonu yok, her geçen gün bir?ey ö?reniyorum.. Bu bir sanat bunun sonunun olaca?ına inanmıyorum.. Onun için ben hala bir grafik-tasarımcı DE??L?M.. Gülümseme mesle?i yeni ö?renen arkada?ları biraz ta?lar gibi oldum ama umarım bir?eyler çıkarırlar bu yazdıklarımdan..
BASKI ve KA?IT TÜRÜNE GÖRE TRAM KULLANMAK
Serigraf baskılar, genellikle bez, bez afi?, kalem, tabak-çanak, teneke, çıkartma ka?ıtları vs. baskı için kullanılır. Serigraf için verilecek filmin tramı en fazla 44'lük olmalıdır. Film emisyonda düz okunaçak ?ekilde çıkı? alınmalıdır.
Ofset baskı, her türlü ka?ıda baskı yapar (Web ofset bobin ka?ıda, tabaka ofsetler, tabaka ka?ıtlar kullanır). Ofsette, ofset kalıbına alınabilen tüm tram noktacıkları ka?ıda baskı yapabilir. Ancak baskıyı yaptı?ımız ka?ıt noktayı tutacak kalitede olmalıdır. Saman ka?ıdı olarak bilinen 2. ve 3. hamur ka?ıtlara en fazla 44'lük tram ile tramlanmı? film, 1.Hamur ka?ıt için en fazla 60'lık tram, ku?e ka?ıtlar için ise 60'lık ve üstü tramlar kullanılması uygundur. Ofset baskıda filmin emisyon tarafında görüntü ters olmalıdır. (Filmin emisyonu, kazındı?ında çıkan kısmıdır).
NOT: Unutmamak gerekirki, sizin yaptı?ınız çalı?maların filmini almak için gönderdi?iniz film evleri bu çalı?mayı hangi ka?ıda basaca?ınızı bilmezler. Bunu sizin belirtmenizde fayda vardır. 70'lik tramla gestetnerde bir baskı yapmaya çalı?ırsanız, tramların inceli?inden dolayı baskı makinası bunu fazla ayıramaz ve çamur gibi bir baskı çıkmasına neden olur. Aynı ?ekilde 60'lık tramın altını bir katalog, bro?ür, afi? tarzı bir çalı?mada kullanırsanız o zaman çok kaba bir baskı çıkacaktır..
EKSTRA RENK KULLANMAK
Ekstra renkli baskı, ister CMYK+Tire Spot, ister CMYK+Yarımton Spot, isterseniz her ikisi de, hiçbir zaman trigromiden çıkmayacak ya da çıktı?ında problem yaratacak i?ler için kullanılır..
Örne?in;
1- Tüm sayfalarda kullanılan renkli metinler trigromiden basıldı?ında netsizlik yaratırken, ekstra olarak basıldı?ında problem ortadan kalkar.
2- Ofset yaldız baskısının örtücülü?ünden yararlanarak trigromi üzerine ayrıca zemin oyulmadan dil de?i?iklikleri yapılabilir.
3- Fosforlu renkler, hiçbir zaman trigromiden çıkmaz, bu yüzden ekstra basılır. Ekstra renk adedi kadar kalıp fiyatı, boya ve fire fazlalı?ı maliyeti arttırır fakat daha güzel i?ler çıkarmanızı sa?lar.
LAM?NASYON
LAK ve SPOT LAK KULLANMAK
Yine katalog olarak örnek vermek gerekirse, resimlerin üzerine ya da belirginle?tirmek istedi?iniz yerlerine lak baskısı yapmak, sonucu çok olumlu etkileyecektir. Spot Lak için yapılacak ?ey, istenilen bölgeler için extra film almaktır..
VERN?K KULLANMAK
Vernik de, kalıplı vernik ve zemin vernik olarak, ister belli bir bölgeye (Spot Lak gibi), isterseniz tüm zemine atılır. Genellikle çok zeminli i?lerde boya yo?unlu?u nedeniyle, i?in çizilmesini önlemek için koruma amacıyla kullanılır.
SELEFON KULLANMAK
Selefon, mat ve parlak olarak iki çe?ittir. Selefon bir çe?it kaplama oldu?undan, koruyucu özellik ta?ır. Çok ince ka?ıtlara (135gr'ın altına) yapılması TAVS?YE ED?LMEZ. Mat selefon üzirene Spot Lak ATILAB?L?R ancak, Selefoncunuza Spot Lak atılaca?ı söylenmeli ve ona göre malzeme kullanılması sa?lanmalıdır. Selefon, baskı rengini bir miktar DE???T?REB?L?R.
NOT: Arkada?lar, bir i? baskı a?amasındayken, baskı ustası i?in üzerindeki renk yo?unlu?una göre çalı?manın arka vermemesi için baskıda "Toz" kullanabilir.. Selefon yapılacak i?te baskı ustasının "Toz" kullanması selefonda problemlere neden olabilir. Bunun için baskı ustasının i?in üzerine selefon gelece?i uyarılması gerekir..
KAL?TEL? BASKI ?Ç?N
Zaman ve malzeme kaybını önlemek için baskıdan önce mutlaka provaları kontrol etmek ve ölçmek en do?rusudur.. (Eskiden bir i?e fiyat verilirdi, bu i? çöpe gitse bile tekrar basılırdı zarar edilmezdi, yine problem çıksın bunda da zarar edilmezdi ama üçüncü hatada zarara u?rardı. Yok artık o eski kar marjları Sırıtan ?imdi bir i?in dikkatsizlik sonucu gitmesi demek o i?iten komple zarar etmesi demektir).
1- Kullandı?ımız malzemenin görselli?ine ve ka?ıt cinsine göre tram kullanmak.
2- Film kroslarının çakı?masını kontrol etmek.
3- RGB ve CMYK'ları kontrol etmek. (Bu görevi film çıkı?ı alan arkada?lar yapıyorlar fakat bu bizim görevimiz, onlar isterlerse bunu görmezden gelip i?i oldu?u gibi film baskısına gönderebilirler, sonuç olarak hata bize ait olacaktır ve bunun zararını onlara yükleyemeyiz) Göz kırpan
4- 170gr. Mat ku?e ve üzeri ka?ıt gruplarında koruyucu laminasyon uygulanması, gramaj a?ırlı?ından dolayı sürtünme problemini ortadan kaldırır. Aynı ?eyler zeminli i?ler için de geçerlidir. Baskıda problem olmasa bile ciltleme sırasında birtakım sıkıntılara sebep olur.
5- Laminasyon yapılacak i?lerle ilgili baskı ustasına önceden bilgi verilmelidir. Usta, kullanaca?ı kimyasal maddeleri verilen bilgiye göre ayarlar.
6- Sayfalarda kar?ılıklı birle?en imajların (resim, vektör vs. gibi) veya tasarımların montajlı olarak film alınması, i?in film kesim ve montaj ayarsızlı?ını ortadan kaldırır.
7- ?? hazırlı?ında film çıkı? hazırlı?ı yapılırken baskı tekni?inin dü?ünülerek hareket edilmesi, i?in sa?lı?ı açısından son derece önemlidir..
NOT: Tekrar söylüyorum arkada?lar, lütfen baskı ustasından mücellit ustasına kadar kim olursa olsun ileti?imi koparmayın, herzaman onlardan bilgi alın, bilgi verin.. Bu sizin her geçen gün daha da geli?menizi bilgilenmenizi sa?layacaktır..
C?LT
Cilt üretimi tüm dünyada az da olsa sürekli bir artı? göstermektedir. Ürün sayısının artmasına ra?men ortalama tiraj dü?mektedir. 16 sayfalık standart formaların önümüzdeki yıllarda yerini 32 sayfalık formalara bırakaca?ı ?imdiden görülmektedir.
Günümüzde maliyet açısandan ka?ıttaki "beyaz alanlar" azalmakta buna kar?ılık "baskılı lanlar" ise ço?almaktadır. Ka?ıt gramajı giderek dü?mekte, ka?ıt incelmektedir. Sıvama miktarı artarken lif oranı dü?mektedir. Dolayısıyla tutkallı cildin i?levi zorla?maktadır.
TEL D?K??
Daha çok az sayfalı i?lerde kullanılır. Ka?ıdın kalın oldu?u ve çok sayfalı i?lerde tercih edilmemelidir. Tel diki?, en dı?ta kapak olmak ?artıyla formalar iç içe konularak yapılır. Formalar iç içe kondu?unda çok sayfalı tel diki?lerde, en dı?taki forma, en içteki formalardan daha büyük kesilece?inden montaj yapılırken bu durum göz ardı edildi?inde iç formalardaki kenarlara gelen i?in kesilmesi problemi olabilir. Bu problemi çözmek için en iç forma hariç, di?er formalar git gide artarak dı?a çekilmelidir.
?PL?K D?K??
Formalar yanyana getirilerek iplik diki? makinesinde dikilir. Yan yana gelen formalarda bir sırt kalınlı?ı dikkate alınarak SIRT PAYI verilmelidir.
?plik diki?le dikilmi? formalara kapak takma makinesiyle kapak takılabilir.
De?erli ve uzun ömürlü ürünler için iplik diki? halen en stabil ciltleme metodudur. Fakat kar?ılıklı renkli sayfalarda diki? delikleri ve diki? ipli?i görüntüyü optik bozdu?undan birçok ki?iyi rahatsız etmektedir. Ayrıca diki? deliklerinden tutkal ta?ması halinde sorunlar çıkmaktadır. Bu tür sorunlarla kar?ıla?mamak için profesyonel mücellithaneler tercih edilmelidir.
AMER?KAN C?LT
Sırtı kesilerek yapılan ciltlerde so?uk tutkalda I.Hamur ka?ıtlarda sırt çizilir ve tela yapı?tırılarak sa?lamla?tırılmalıdır. 3.Hamur için çok sa?lamlık istenmiyorsa, tela takviyesi gerekmez. Ku?eleri so?uk tutkalla tutturmak mümkün de?ildir, kısa sürede da?ılır. Sıcak tutkal 170gr. kalınlı?a kadar ku?e, birinci hamur ve üçüncü hamur için de kullanılır. Üçüncü hamura ve birinci hamura kullanılan tutkal ku?eyi TUTMAZ. Ku?e ka?ıdın tutkalı daha kaliteli tutkaldır ve özeldir.
SP?RAL C?LT
Spiral ciltte, föy föy basılan sayfalar 4 taraftan tra?lanarak net ebada getirilir. Sayfalar tek tek harmanlanarak bir araya getirildikten sonra spiral makinesinde ciltlenir.
Di?er bir yol ise, daha ince gramajlı ka?ıtlarda, formaya göre katlanan kitabın, 4 tarafından kesilerek de ciltlenebilmesi dir.
KAL?TEL? C?LT ?Ç?N ÖNEML? B?LG?LER
1- 200gr. Mat ku?e üzerindeki gramajlardaki ka?ıtlarda, kırım makineleri yerine pilyaj yaparak ciltleme i?lemi yapmak, yapılan i?in sa?lıklı olmasını sa?lar.
2- Tel diki?li kapak laminasyonu selefon ise 170gr ve altındaki gramajlar makinada katlanabilir. 170gr üzerindeki gramajların pilyaj yapılması gerekir.
3- Laminasyonu Lak olan kapaklarda ise, lak sert ve kırılgan bir malzeme oldu?undan dolayı katlanan yerden ÇATLAMA YAPAR. Bunun önlemi ise pilyajdır.
4- Tutkallı ciltlemelerde kitap kapaklarında sırta yapı?acak kısma baskı ve herhangi bir laminasyon gelmemelidir. Baskı ve laminasyon gelmesi kapa?ın sırta sa?lam yapı?mamasına sebep olur.
5- Kitap kapaklarında sırt kalınlı?ı, tahmine dayalı de?il, hesap edilerek hazırlanmalı. Çünkü ka?ıtların gramajları aynı olmasına ra?men kalıklıkları de?i?mektedir. Bu da sizi yanıltabilir. Bu yanılgı, ho?unuza gitmeyen ciltlerle kar?ınıza çıkar.
6- Formalı i?lerde kapak ve formaların tıra? paylarının aynı ölçülerde olması gerekmektedir.
7- Özel kesimli i?lerde ta?ma paylarını çok iyi hesaplamalıyız.
8- Tutkallı ciltlerde ciltten çıkan ürünün, tutkalın kimyasal reaksiyon kuruma süresi yakla?ık bir gündür. Cildin sa?lamlı?ı açısından çok önemlidir.
9- Unutmamamız gereken en önemli husus; i?imizi mükemmel gösteren cilt a?amasıdır. Bu a?amaya kadar yapılan bütün çalı?malar cildi dü?ünerek yapılmalıdır. Göz kırpan
NOT: Ciltleme olayı i?in sa?lamlı?ı ve kalitesi açısından önemli bir faktördür. Yaptı?ınız çalı?maya uygun cildi seçmek önemlidir..
ÖZEL KES?M KULLANMAK
Örne?in sert kapak (Karton Ciltli kapak) kullanılıyor ve kapakta delik açılarak iç ilk sayfa görünecektir. Ayrıca düz kesim olmayan bir bro?ür ya da dosya kapa?ında, bıçak yaptırarak özel kesim kullanılacaktır. Baskı i?lemlerine ek olarak bıçak ve kesim, maliyeti arttıran bir unsurdur.
ÖZEL KES?MDE BIÇAK ?Z?
Baskısı yapılmı? ka?ıtlar bir do?ru ?eklinde matbaa bıça?ı ile kesilebilir. Kalın ka?ıtların, çıkartma ka?ıtlarının vs. farklı ?ekillerde kesilebilmesi için özel bir bıçak yaptırılmalıdır. Bıçak uç çe?itleri ile ka?ıt; kesilebilir, pilyaj ve perforaj yapılabilir. Bıçak çizimi yapılırken, bıça?ı yaptıraca?ımız yere her zaman danı?mak gerekir. Özellikle birden fazla (teksirli) kesim yapılacak ise bıçakçınızdan, bıçak yerle?imini isteyin ve o yerle?ime göre i?i yerle?tirin. Ayrıca, bazı durumlarda ka?ıt, baskıdan sonra açma yapabilir, bu durumlarda baskıdan sonra bıçak çizmek daha mantıklıdır.
P?LYAJ
Ka?ıdın (karton vs.) kolay katlanmasını istedi?imiz yere ka?ıdı kesmeden, kör bıçakla yapılan oluklandırma i?lemidir.
PERFORAJ
Ka?ıdın kolay yırtılmasını, ya da kopmasını sa?lamak için ka?ıdı kesikli olarak deliklendirmekt ir.
GOFRE (KABARTMA), VARAK-YALDIZ VS. KULLANMAK
Gofre baskısı yani kabartma baskısı i?e bir boyut kazandırmak açısından kullanılabilir. Tüm baskı bittikten sonra gofre için bir erkek bir di?i kli?e yaptırılır. Gofre, tipo baskı tekni?i ile yapılır. Varak yaldız i?leminde ise, sadece erkek kli?e kalıp olarak kullanılır ve tipo baskı makinesine takılan Varak-yaldız tertibatı ile baskı yapılır.
T?PO BASKI (YÜKSEK BASKI)
Tipo baskı yüksek baskıdır. Basılması gereken yerler yüksekte, basılmaması gereken yerler ise alçakta bulunur. (Lastik mühür gibi) Yazılar yüksekte boyayı alır di?er yerler boya almaz, ka?ıda da dokunmaz. Tipo baskı mürekkepleri daha a?ır ve tutucudur. Mürekkep kalıba (kli?e, hurufat vs.ye) de?er kalıpta direkt ka?ıdı boyar. Bu ?ekilde baskı olur. Bu yüzden daha tramlı i?lerde kalın tram kullanılarak ve boyanın kalıbı doldurması önlenecektir.
Tipo baskı makinelerinde ayrıca; kesim, varak yaldız, gofre, perforaj, pilyaj gibi i?ler yapılır.
OFSET BASKI
Ofset baskı ne yüksek, ne de çukur baskıdır. Ofset düz baskıdır. Ofset mürekkepleri ya? bazlı mürekkeplerdir ve suyun ya?ı itme prensibi ile baskı gerçekle?ir. Tasarımın hazırlanıp, film çıkı?ı alındıktan sonra baskı için kalıp bozlamaya alınır. Kalıpta poz görmeyen yerler (filmde ?effaf kalan yerler) su merdanesi üzerinden geçse de su tutmaz. Di?er yerler ise suyu (ya da nemlendirme maddesini) tutar. Boya merdanesi kalıba temas etti?inde su olan yerler boya almaz. Su olmayan yerler boyayı tutar ve kauçu?u boyar, kauçuk ise kalıp kazanı üzerine gelmi? olan ka?ıdı boyar ve baskı gerçekle?ir.
WEB OFSET (BOB?N BASKI)
Bobin ka?ıda baskı yapabilen ofset baskı makine çe?ididir. Hilset ve rotasyon adları ile de anılır. Web ofset, makine parkuruna göre, bir ya da birden fazla bobine, önlü arkalı baskı yapabilen, kendine özel katlama, kesme, yapı?tırma, aparatlarıyla çok yüksek süratlerde bitmi? i? çıkarabilen baskı makineleridir. 4 renk tekyüz tabaka ofsetler saatte 10-15 bin süratle i? çıkarırken, web ofset makineleri, aynı i?i satte 25-100 bin süratle ön arka baskısı, katlaması, yapı?tırması, kesimi yapılmı? halde ve tabaka ofset kalitesinde i? çıkarırlar. Önceleri sadece gazete baskılarında kullanılan web'ler günümüzde, tabaka ofset kalitesine eri?mi?tir.
Web avantajları:
1- Bir defa geçi?te, önlü arkalı baskı.
2- Katlama, yapı?tırma, kesme i?lemleri otomatik ve süratli yapması.
3- Bobine baskı yapması nedeniyle çok ince gramajlı ka?ıtlara baskı yapabimesi.
4- Daha az fireyle çalı?ması.
5- Boya maliyeti tabaka ofsete göre dü?ük olması.
FLEKSO BASKI
Tipo baskı ailesinden olan flekso, bir çe?it yüksek baskıdır. Kalıp silindire sarılan elastik bir maddedir. Baskı kazanı silindirik oldu?undan bobin materyale baskı yapar. Son zamanlarda kullandı?ı kalıpların (Cyrel kli?e) özelliklerinin artması nedeniyle etiket sektörüne kaliteli hizmet vermeye ba?lamı?tır. Flekso baskı kalıplarıyla 60'lık trama kadar trigromi i?ler basılabilmektedir. Flekso trigromi (4 renk) baskılarda kullanılan tram açıları ofset'e göre farklılıklar gösterir.
Flekso baskıda genel olarak:
Cyan: 7.5°, Black: 37.5°, Magenta: 67.5°, Yellow: 82.5° derecede tramlama yapılır. Ancak Dupont Cyrel Fleksografik fotopolimer baskı kalıpları için tavsiye edilen açılar.
Cyan: 68°, Black: 8°, Magenta: 38°, Yellow: 83°dür.
STANDART KA?IT GRAMAJLARI
KU?E KA?IT EBAT : 57x82cm
GRAMAJ : 80gr - 90gr - 115gr - 135gr - 170gr
KU?E KA?IT EBAT : 64x90cm
GRAMAJ : 80gr - 90gr - 115gr - 135gr - 170gr - 200gr - 250gr - 300gr
KU?E KA?IT EBAT : 70x100cm
GRAMAJ : 80gr - 90gr - 115gr - 135gr - 170gr - 200gr - 250gr - 300gr - 350gr
BRISTOL ve KARTON KA?IT EBAT : 70x100cm
GRAMAJ : 170gr - 175gr - 180gr - 190gr - 200gr - 210gr - 220gr - 230gr - 240gr - 250gr - 260gr - 270gr - 280gr - 290gr - 300gr - 310gr - 320gr - 330gr - 340gr - 350gr - 370gr - 400gr - 450gr
I. HAMUR ve 3. HAMUR KA?IT EBAT: 57x82cm
GRAMAJ : 50gr - 55gr - 60gr - 70gr - 75gr - 80gr - 90gr - 110gr - 120gr
I. HAMUR ve 3. HAMUR KA?IT EBAT: 64x90cm
GRAMAJ : 60gr - 70gr - 75gr - 80gr - 90gr - 110gr - 120gr
I. HAMUR ve 3. HAMUR KA?IT EBAT: 68x100cm
GRAMAJ : 50gr - 55gr - 60gr - 70gr - 75gr - 80gr - 90gr - 110gr - 120gr
I. HAMUR ve 3. HAMUR KA?IT EBAT: 70x100cm
GRAMAJ : 55gr - 60gr - 70gr - 75gr - 80gr - 90gr - 110gr - 120gr
TR?GROM? BASKI
Trigromi baskı benim bildigimde 4 renk baskı anlamına gelir, matbaa sektöründe kullanılan bir terimdir. Trigromi baskı + tire baskı + ekstra baskı vs.
T?RE BASKI
Tire baskı TEK RENK baskı anlamında kullanılır.
STANDART TABAKA KA?IT BOYUTLARI
50x70cm Çıkartma Ka?ıtlar, Ku?e Ka?ıtlar
57x82cm I. II. III. Hamur Ka?ıtlar, Ku?e Ka?ıtlar, Biletlik Ka?ıtlar.
59x82cm I. II. III. Hamur Ka?ıtlar, Pelür ka?ıdı, Otokopi Ka?ıtları.
59x92cm Avrupa Par?oment ka?ıtlar, Pelür ka?ıdı, biletlik ka?ıtlar. I. Hamur Ka?ıtlar.
64x90cm I. Hamur ka?ıt, Ku?e ka?ıt, ?amua.
68x100cm I. II. III. Hamur ka?ıtlar, Biletlik ka?ıt, ?amua
70x100cm I. II. III. Hamur ka?ıtlar, ku?e ka?ıtlar, Bristoller, Kartonlar, Mukavvalar, Pelür, Biletlik, Otokopi Ka?ıtları, Çıkartma Ka?ıtlar.
Tire baskı; tek renk baskıdan ziyade, filmin tramsız sek renklerden olu?ması durumudur. Bu ?ekilde bir veya bir çok renkten olu?an materyaller elde edilebilir. Promosyon malzemeleri üzerine yapılan baskılar gibi...
Tire rengin %100'ünü, Tram ise %1 ile %100 arasında kalan ton de?erlerini anlatır, diyerek bitirim. Tram baskılar ise, spot basılan Pantoneler örnektir.
T?FDRUK BASKI (ÇUKUR BASKI)
Tifdruk baskı, gravür baskıdır. ****l silindir kalıp, lazer ile oyularak olu?turulur. Sıvı olan mürekkep kalıbın oyuk kısımlarına dolar, di?er mürekkepler sıyıraç ile sıyırılır. Oyun kısımlardaki mürekkebin ka?ıdı boyamasıyla baskı gerçekle?ir. Tifdruk baskıda bobin ka?ıt kullanıldı?ı için baskı hızı yüksektir. Tirajı yüksek olan baskılar için kullanılır. Kalıp maliyeti yüksektir. Ancak, bir kalıp ile milyonlarca baskı yapıldı?ı dü?ünüld?ünde sürat ve adede göre kalıp maliyeti gözardı edilebilir.
SER?GRAF BASKI (ELEK BASKI)
Serigraf baskı, elek baskıdır. Bir çerçeveye gerilmi? ipek üzerine emisyon dökülür ve ı?ı?a hassas duruma getirilir. Film ı?ı?a hassas tabaka ile vakumlanarak pozlandırılır. Banyo edilen emisyonda, ı?ık gören yerler sertle?ir ve boyayı alta geçirmez, ı?ık görmeyen yerler ise üzerine dökülen boyayı alta sızdırarak baskıyı gerçekle?tirir. Serigraf baskıyı her türlü materyal üzerine yapabilirsiniz. (Kalem, ?i?e, bez, ?apka, ka?ıt vs.)
DCS 2.0 formatı esas itibariyle Extra (Spot) kanal deste?i verir. Yani C+M+Y+K ve + Spot Renk Kanalları. Bu format, di?er "EPS" formatlarında oldu?u gibi Encoding seçeneklerinde Jpeg sıkı?tırma algoritmaları (Low Quality, Medium Quality, High Quality ve Maximum Quality) sunar. Dökümanın di?er formatlara göre daha az yer kaplamasının sebebi budur. Aynı döküman Photoshop EPS olarak kaydedip, encoding seçeneklerinden Maximum Quality (kaliteyi mümkün mertebe maksimum tut) seçilirse, yine aynı ?ekilde dökümanın MB de?eri dü?er. Hatta DCS 2.0'a göre daha az yer kaplayabilir.
ASCII, ASCII85 ve Binary seçenekleri kullanıldı?ında ise, döküman üzerinde hiçbir sıkı?tırma kullanılmaz. Bu da, dökümanın MB de?erini arttırırken, sıkı?tırmadan kaynaklanabilec ek olası pixel deformasyonlarını önler. Lakin, sıkı?tırma algoritmasının maximum quality olarak kullanılması da öyle gözle görülebilir bir deformasyona sebep olmaz. Tabi bu biraz da image'ın muhteviyatı ile ilgili. Saç, kıl, tüy, dantel, ı?ık vs. gibi detayların önem ta?ıdı?ı resimlerde, foto?raf sanatçısı ve/veya art ki?isi sıkı?tırma kullanmak istemez. (Tabi böyle bir foto?rafın baskıya gidene kadar izledi?i süreçte ba?ına daha beter haller gelebilir o ayrı).
Kayıt sırasında çıkan Preview seçene?i ise, dökümanın import edildi?i programdaki görüntü kalitesidir. Bilindi?i gibi, EPS formatı (Encapsulated PostScript File) hızlı i?lem görebilme özelli?i ta?ır. Hızlı import edilip, hızlı yorumlanır. EPS resimlerle dolu bir sayfanın refresh (tazeleme) hızı TIFF dolu bir dökümana göre ?ukela ötesidir. Bununla birlikte preview görüntüsü TIFF'e göre berbattır. Bu berbatlı?ı bir nebze iyile?tiren yegane seçenek Macintosh (Jpeg)'dir.
Özetlersek, DCS 1.0, DCS 2.0 ve Photoshop EPS formatları, veri transferlerinde az yer kaplaması bakımından idealdir. Dökümanı alan üzerinde oynayacaksa (örn. TIFF kaydedip efekt uygulayacaksa FH'de orda burda) transfer sonrası kendisi u?ra?sın. Siz hızlıca transfer edin böyle.
Son düzenleme:
