GRAFİK TASARIM TEKNİKLERİNDE KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER
5.1 Kalem
Kalemler çizim araçları içinde temel malzemelerdir. Çeşit olarak çoktur yaptıkları işe göre sınıflandırılabilir [9].
5.1.1. Kurşun kalem ve türleri
Eskiz yapmakta kullanılır. Aslında her türlü kalem eskiz kalemi görevi yapabilir, ancak grafit madeninden yapılan kurşun kalem çeşitli sertlik ve çeşitte üretildiği için daha kullanılışlıdır [9].
Grafit yumuşak bir madendir, katkı maddeleriyle sertleştirilerek numaralandırılır ve üretilir. Kurşun kalemler uluslararası standartlar için de (ISO) tüm kullananların anlayacağı kodlamalarla ifade edilmiştir. (H) serisi olarak üretilen kalemler sert, (B) serisi olarak üretilen kalemler ise yumuşak olarak adlandırılır [9].
Sert kalemler şu şekilde sıralanabilir; H - 2H - 3H - 4H - 5H - 6H -7H - 8H kodlu numaralar büyüdükçe kalemin sertlik özelliği artmaktadır. Yumuşak kalemler şu şekilde sıralanabilir; B - 2B – 3B - 4B - 5B - 6B -7B - 8B kodlu numaralar büyüdükçe kalemin yumuşaklık özelliği artmaktadır [9].
Genellikle desen çalışmalarında kullanılan füzen olarak adlandırılan kalemler daha kalın uçludur, ayrıca ince detayların çalışılmasında kullanılan 0,5 mm ve 1,0 mm kalınlıklarında kurşun kalemlerde tasarım çalışmalarında kullanılmaktadır [9].
5.1.2. Kuru boya kalemler
Kuru boya kalemler renkli tasarım çalışmaları için kullanılır. Renkli toprak ve metal kökenli boya pigmentlerinin çeşitli kimyasal yöntemlerle karıştırılıp sıkıştırılarak bu boyalara kalem özelliği kazandırılır. Renkli kuru boya kalemlerinde sertlik ve yumuşaklık söz konusu değildir. Daha çok renklerinden ve kolay kullanımından ötürü tercih edilir [9].
Pastel boyalarda bu grup içinde değerlendirilebilir, bunlarında hammaddesi boya pigmenti, tebeşir tozudur, yağlı olan pastellerin içerisine yağ ilave edilerek sıkıştırılır ve kalem gibi kullanılır [9].
5.1.3. Keçe kalemler (ispirtolu veya marker)
Eritilmiş renkli boya pigmentleri ve alkol karışımı ile yapılan kalemlerdir. Çizim olarak kurşun kalemi, boyama olarak fırçayı andıran kolay kullanışlı bir kalem türüdür. Grafik tasarım çalışmalarının eskiz, taslak veya gerçekleşme aşamasında kullanılabilir. 0,5 mm den 10 mm ye kadar çizim kalınlığına sahip uçları mevcuttur. Bu kalemlerin olumsuz yanı ise, boyanın karışımında bulunan alkolün uçucu bir madde olmasından dolayı, kalemin içindeki boyanın özelliğini çabuk yitirmesidir [9].
5.1.4. Rapido kalemler
Daha çok siyah çini mürekkeple kullanılmasına rağmen, renkli mürekkepleri de vardır, rapidoların mürekkepleri özel olarak üretilmektedir. 0,1 mm ile 1,2 mm arasında uç kalınlığına sahiptir. Kalemin mürekkep haznesi mevcut olduğundan sürekli mürekkep doldurmak gerekmez, olumsuz yanı ise kalemin ucunda bulunan iğnenin çok ince olması ve çabuk tıkanmasıdır. Bu tıkanmayı önlemek amacıyla iğneyi sürekli olarak nemli tutan bir kapak mekanizması vardır. Kalemin kullanılması oldukça kolay, fakat deneyim isteyen bir iştir [9].
Rapido kalemlere benzeyen ve tasarım çalışmalarında kullanılan başka bir kalemde grafos kalemidir. Grafos sözcüğünün kökeni yazma, çizmek anlamında olduğu için kaleminde adı buradan gelmektedir. Daha çok yazı ve tipografi tasarımlarında kullanılmaktadır. Türkçe’de bu kalemin benzerlerine divit veya kesik uçlu kalem denilmektedir. Uluslararası standartlarda üretilen uç sistemleri vardır ve çeşitli harf kodlarıyla isimlendirilirler. N - O - R - S - Z tipindeki uçlar yazı tasarımında ayrı işlevlere sahiptirler. Yukarıda sayılan rapido ve grafos kalem türleri pahalı ve teknolojik araçlardır [9].
Pahalı ve teknolojik olmayan ancak bu iki kalem kadar iş görebilen bir yazım ve çizim aracı daha vardır, piyasadaki adı tarama ucudur. Divit kalemden daha ince biçimde olan bu araç, 0,1 mm bir kalınlığa sahiptir ve basit bir sapa takılarak kullanılır, yaptığı iş çok yönlüdür. Her defasında mürekkebe batırılarak kullanılır, karikatür çalışmalarında ağırlıklı kullanılır, resim ve çizim işleri için ucuz bir araçtır [9].
5.2. Kağıtlar
Grafik tasarım ve üretim çalışmaları için de kağıt önemli bir materyaldir, basım sanayinin vazgeçilmez malzemesidir [9].
Kağıdın hammaddesi odun, geri dönüşümlü malzeme sayılan bitki artıkları, yine odunun kimyasal yapısında bulunan selülozdur. Ayrıca paçavra ve kullanılmış kağıt artıklarıdır. Kağıt yapımı için kullanılacak odunlar, kesildikten sonra yonga haline dönüştürülür. Çeşitli kimyasal işlemlerden sonra, önemli maddelerden biri olan selüloz elde edilir. Selülozun içine, kağıda özellik kazandıran çeşitli dolgu maddeleri katılır [9].
Kağıdın üzerine basılacak boyaların bu yüzeye tutunabilmelerini sağlamak için üretim aşamasında kağıda tutkal katılır böylece kağıdın yüzeyine basılacak boyanın kontrolü sağlanmış olur [9].
Kaliteli kağıtlarda tutkal ve lif uzunluğu fazla, diğerlerinde ise azdır, kağıdın kaliteli veya daha az kaliteli olması öğütme aşmasında sağlanır [9].
Kağıdın ağırlığı; kağıtlar üretildikten sonra piyasada tabaka ağırlığına göre satışa sunulur, ayrıca kağıtların 500 tabakasına bir top denilir. Bir top kağıdın ağırlığı hesaplanırken önce topun bir tabakasının ağırlığı bulunur ve 500 tabaka ile çarpılarak bir top kağıdın ağırlığı hesaplanır [9].
1 tabaka kağıdın hesaplama formülü;
kağıdın tabaka alanı X kağıdın tabaka ağırlığı
= kağıdın ağırlığı
1m² kağıdın cm² alanı (10,000)
Formül 1: Kağıt Ağırlığının Hesaplanması [9].
Kağıt Ölçüleri ve Standartları; Kağıtlar Uluslararası Birliğinin Ölçülerine uygun üretilmektedir. Bunlar da; A0 - B0 - C0 numarasıyla gösterilir, ancak en çok tercih edilen standart, A ve B’dir. Bu ölçülerin yanı sıra ülkemizde endüstriyel alanda (matbaacılıkta) kullanılmak üzere standart kağıt ebatları da bulunmaktadır. Bu ebatlar: 57cm X 82cm, 64cm X 90cm, 68cm X 100cm, 70cm X 100cm’dir. Kağıtlar gramaj ve türlerine göre bu ebatlardan birinde veya bir kaçında standart olarak üretilmektedir [9].
ISO (International Standart Organization) [9]. Satnadartlarında A, B ve C kağıt ölçüleri, (ölçü birimi mm olarak alınmıştır).
Bugün kağıt endüstrisinde üretilen çeşit 2000 civarındadır, kağıt üretimlerini ve cinslerini üç ana başlık altında toplamak mümkündür [9];
o Kağıtlar
o Kartonlar
o Mukavvalar
5.2.1. Kağıt Türleri
Kağıtların kendi içinde sınıflandırılması önemlidir, çünkü üzerine basılacak yazı ve resimlerin tüm özelliklerini yansıtması kağıdın kalitesiyle yakından ilgilidir [9].
Kağıt grafik tasarımcının ana malzemesi sayılabilir, düşünce aşamasından itibaren, eskiz özgün tasarım ve baskı aşamasına kadar kağıt daima vardır. Grafik tasarımcı kağıdı iyi tanımalı ve onu hangi amaç için kullanacağını da bilmelidir [9].
Birinci hamur kağıtlar
Selüloz oranı fazla olan üretim aşamasında ağartılmış beyaz kağıtlardır, 50gr / m²’den, 220gr/m²’ye kadar ağırlıkta üretilirler. Bu kağıt çeşidinin kullanım alanı çok çeşitlidir. Baskı öncesi yapılacak taslak ve tasarım çalışmaları için tercih edilebildiği gibi baskıda da yaygın olarak kullanılan bir kağıt türüdür [9].
İkinci hamur kağıtlar
Selülozu az odun hamuru çok olan kağıt türüdür. Rengi birinci hamura nazaran daha sarımtıraktır. Özellikle kitap basımında yaygın olarak kullanılır [9].
Üçüncü hamur kağıtlar
Halk arasında samanlı kağıt da denilen 3.Hamur kağıtlarda katkı maddesi olarak içinde selüloz bulunmaz, sadece odun hamuru kökenlidir, gramajı düşüktür. Dolayısıyla kalite açısından tercih edilen bir kağıt türü değildir. Genellikle tek renkli işlerin basımında ve kağıt kalitesinin önemsenmediği kitaplarda kullanılır [9].
Kuşe (parlak) kağıtlar
Halk arasında parlak kağıt ya da kuşe adı verilen kağıtların üretim aşamasında yüzeyi parlatılır böylece kağıt, baskının fiziki darbeleriyle, boyanın kimyasal değişmelerine karşı dirençli hale gelmiş olur. Her iki yüzü parlak kağıtlara kuşe tek yüzü parlak olanlara kromalüks denir. Ayrıca görüntüleri daha gerçekçi ve net olarak yansıtır. Bundan dolayı kaliteli ve sanatsal işlerde tercih edilen bir kağıt türüdür. Kuşe kağıtların parlak, mat gibi çeşitleri mevcuttur. 80gr / m² ile, 350gr / m² arasında satışa sunulmaktadır. Kuşa kağıtların üretim aşamasında arka yüzeylerine her türlü malzemeye yapışma özelliği kazandırılır. Bu kağıtlara çıkartma kağıdı adı verilir; şeffaf ve opak (ışık geçirmez) olarak adlandırılır. Reklam piyasasında tercih edilen bir kağıt türüdür [9].
Saydam kağıtlar
Saydam kağıtlar çok çeşitlidir, bunlar hem tasarım hem de matbaa baskısı için kullanılır. Parşömen, pelur, gofreli (kabartmalı) pelur, aydınger bu grupta yer alır. Parşömen ve pelur kağıtlar daha çok tasarım aşamasında yapılacak olan eskiz ve taslak çalışmaları içim uygundur, ancak ince ve dayanıksız olduklarından baskı ve üretim aşamasında tercih edilmezler. Aydınger ise, yüzeyi parlatılmış, şeffaf bir kağıt türüdür, daha çok mimari bürolarda kullanılan aydınger, grafik tasarım çalışmalarında ön hazırlık için veya matbaa da özel amaçlı baskılar için kullanılabilir. Renk tutma özelliği zayıf olduğundan renkli baskılarda tercih edilmez. 90gr / m²’den 200gr / m²’ye kadar ağırlıkta ve rulo halinde satılmaktadır, tabaka halinde satılanları da mevcuttur [9].
5.2.2. Kartonlar
Bristol
Grafik tasarımcının en çok kullandığı kağıt türüdür. Çünkü tasarımın son biçimi ve temiz hali karton üzerine hazırlanır. Ayrıca karton, kitap kapağı, ambalaj, kartvizit, davetiye, tebrik kartı ve daha sayılamayacak birçok tasarım ve basım için kullanılır. Piyasada çok çeşitli isim ve kalitede karton türleri mevcuttur [9].
Tasarım aşamasında kullanışlıdır. Bir yüzeyi parlak ve diğer yüzeyi mat olanlara kromolüks karton denir. Baskı aşamasında boyayı iyi tutar ve görüntüyü canlı yansıtır. Piyasada 70cm x 100cm ebadında 100’lük paketler halinde satılır, tek olarak satıldığında tabaka olarak adlandırılır, kalitesi ağırlığıyla ölçülür. 140gr / m²’den 350gr / m²’ye kadar ağırlıkta olanları mevcuttur. Gramaj olarak ağır olanlar özgün baskı çalışmalarında tercih edilirler [9].
Şöhler (schller) karton
Grafik tasarım çalışmalarında en çok tercih edilen malzemelerden biride Şöhler kartondur. Tasarım aşamasında kullanılan Şöhler karton, her türlü kalem ve boya uygulamalarında tatmin edici sonuçlar verir. Matbaa baskısından ziyade özgün çalışmaların yapılabileceği suya ve darbelere dayanıklı, deformasyona uğramayan kaliteli bir kağıttır. Piyasada 70cm x 100cm tabaka halinde satıldığı gibi A4 boyutuna kadar küçük ölçekte satılanları da mevcuttur. Ağırlıkları; 180gr / m²’den 300gr / m²’ye kadar değişmektedir [9].
Fon kartonu
Daha çok renkli oldukları için bu isimle anılırlar. İki tür fon kartonu vardır. Birincisi beyaz yüzeyli kartonun boyanması ile elde edilir. İkincisi ise, kağıt üretilirken içine katılan doğal boyalarla oluşturulur, ikinci daha çok tercih edilmektedir. Grafik tasarım çalışmalarında fon kartonu önemli kullanıma sahiptir. Çünkü geniş yüzeylerin boyanması zorluk yaratmakta ve kağıdın her yüzeyinde aynı boya değerleri elde edilmemektedir. Fon kartonu bu zorluğu gidermekte kolaylık sağlar. Ayrıca üç boyutlu çalışmalar içinde tercih edilir. Piyasada 50cm x 70cm ebadında satışa sunulur, tüm renkler mevcuttur [9].
5.2.3. Mukavvalar
Kağıt ve kartona oranla oldukça kalın ve ağırlığı fazladır. Daha çok ambalaj sanayi ve kitap cilt işlerinde kullanılır. 1 mm ile 5 mm arasında bir kalınlığa sahip olan mukavvalar baskı için kullanılmazlar, geri dönüşümlü kağıt malzemeler ve odun hamurundan üretilir. Ancak daha kaliteli olan türleri de vardır ve bunlar piyasada maket kartonu olarak isimlendirilir [9].
5.2.4. Kağıdın özellikleri
Tasarım çalışmalarında ne tür baskının seçileceği ve hangi kalitede kağıdın kullanılacağı çok önemlidir. Çünkü her kağıt her türlü baskıda kullanılamayabilir [9].
Kağıdın kalitesi, üretim aşamasında içine katılan maddelerle yakından ilgilidir. Örneğin; içinde tutkal oranı fazla olan kağıt türleri boyayı iyi tutarlar ve arka tarafına vermezler. Böylece çok renkli baskılarda iyi sonuç elde edilir [9].
Kağıdın beyazlığı baskının daha gerçekçi olmasını sağlar [9].
5.2.5. Kağıdın katlanması
Grafik tasarım açısından kağıdın katlanma özelliklerini iyi bilmek gerekir. Çünkü tasarım biçimini ortaya çıkaracağı gibi, baskı maliyetlerini önemli ölçüde etkileyecektir. Kağıdın katlanma işlemi baskı tekniğine göre ele alınmalıdır. Bu rasgele katlama değildir ve belirli kurallara bağlanmıştır. Matbaa baskılarında kağıt forma usulü katlanmaktadır [9].
Örneğin;
1 forma 16 sayfa
2 forma 32 sayfa
3 forma 48 sayfa
4 forma 64 sayfa gibi on altışarlı sayfalar biçiminde artarak devam eder [9].
5.3. Boyalar
Grafik tasarım ve üretim aşamalarında, çalışmayı en çok etkileyen malzeme boyalardır. Çünkü boya da renk vardır ve ürün daha çekici gösteren kısmı oluşturur. Boyalar kendi içinde sınıflandırılabilir; su esaslı boyalar, yağ esaslı boyalar. Boyanın kalitesi, renk özelliğini ve bağlayıcı maddeyi oluşturan birleşenlerin kalitesiyle ölçülür. Boyanın parlaklığı, ısı ve ışığa dayanıklılığı, örtücülüğü, kuruma süresi gibi özellikleri boya kalitesinde aranan faktörlerdir. Boyanın rengini içindeki pigment oluşturur, pigmentler toprak ve metal kökenli olmak üzere ikiye ayrılır. Yağ esaslı boyalar grafik tasarım çalışmalarında pek tercih edilmezler. Çünkü geç kururlar ve fırça dışındaki araçlarla uygulanması zordur [9].
5.3.1. Su esaslı boyalar
Sulu boyalar
Su esaslı boya yapılırken, toprak, metal ya da organik kökenli pigmentler, bağlayıcı madde olarak reçine veya zamk, çözücü olarak ise su kullanılır. Guaj boya, sulu boya, akrilik boya, analin boya, sulu boya bu gruba girer. Sulu boyalar genellikle saydam (transparan) özelliğe sahiptir. Mat ve parlak renklerde üretilir. Grafik tasarım çalışmalarında, özellikle resimleme (illüstrasyon) tekniklerinde tercih edilir. Tablet, tüp ve cam kavanozlarda satışa sunulur [9].
Guaj boyalar
Boya pigmenti içerisine reçine esaslı zamk ve su ilave edilmesi ile elde edilen kapatıcı ve şeffaf özelliklere sahip bir boya türüdür. Her türlü boyama tekniğine yatkın bir malzemedir. Kapatıcı zemin çalışmalarında guaj boya iyi sonuç verir. Hataların üzeri yeniden çalışılabilir, fırça, spatül ve hava kalemleri ile boyayı uygulamak mümkündür. Tüp ve kavanoz kaplarla satışa sunulmaktadır [9].
Akrilik boyalar
Sulu boya, guaj boya ve yağlı boya özelliklerini bünyesinde toplayan plastik özlü bir boyadır, ancak su esaslı boyalara daha yakın görülür. Çünkü inceltme işlemleri suyla yapılır. Kullanımı kolaydır çabuk kurur, kuruduktan sonra üzerine başka boyalarla çalışma yapılabilir renk bozulması yoktur. Ancak fırça ve diğer boya gereçleri akrilik boyayla kullanıldığında hemen yıkamak gerekir, çünkü boya çözülmez. Hata yapıldığında geri dönülmez, boyayı silmek, açmak mümkün değildir. Yani bu boyayla çalışma yaparken önceden her şeyi hesaplamak hata yapmamak, doğru bir çalışma yöntemi olacaktır. Akrilik boyayı inceltmek ve parlak tutmak için yardımcı malzemeler de mevcuttur [9].
5.4 Fırçalar
Grafik tasarımcının kalem gibi en önemli aracıdır. Çeşitli cinste, kalınlıkta ve ebatta fırçalar vardır. Büyüklerine, sert ve yumuşaklıklarına, kullanıldıkları boya türüne göre sınıflandırılırlar. Fırçanın temel malzemesi kıldır, kılın cinsi fırçanın kalitesini belirler. Kaliteli fırçalar samur kılından üretilmektedir. Bunun yanında; at, eşek, ve kedi kılından da fırça yapılmaktadır. Teknik gelişmelere dayalı olarak plastik kökenli fırçalarda üretilmektedir. Fırçalar numara sistemine göre imal edilir, 0 numara ile 50 numara arasında sıralanmaktadır. Yassı, sivri ve yuvarlak olmak üzere üç tür fırça vardır [9].
5.4.1. Yassı fırçalar
Yağlı boya çalışmalarında tercih edilen bir fırça türüdür, geniş alanlar ve fon boyamasında kullanılır. Kalınlıkları 3 numaradan 36 numaraya kadar değişir. Grafik tasarım çalışmalarında, resimleme işlemlerinde kullanılır [9].
5.4.2. Yuvarlak fırçalar
Genellikle sulu boya fırçalarıdır, 0 numara ile 30 numara arasında sınıflandırılır. Yumuşak samur kılından üretilir düz yüzeyler üzerinde boyayı pürüzsüz yayar iz bırakmaz, resim çalışmaları için iyi bir kullanım sağlar [9].
5.4.3. İnce uçlu fırçalar
Tabela yazımlarında, serbest çizgi çekimlerinde, tipografi tasarımlarında, resim rötüşlama işlerinde kullanılır, resimleme çalışmalarında detaylar için iyi bir araçtır. Kullanımı ustalık ister, 0 numara ile 24 numara arasında değişen uçları vardır. Kaliteli ince uçlu fırçalar ıslandığında, kalınlığı toplu iğne gibi incelebilir [9].
5.5. Air-Brush (Hava Üfleyici Kalem)
Grafik tasarım çalışmalarında tercih edilen bir kalem türüdür. Havayla çalışan tabancaların püskürtme sistemi, fırçayla geniş zeminlerin boyanmasında tam bir netlik kazanılmadığı durumlarda veya üç boyutlu maketlerin boyanmasında air brush kalemler çok kullanışlıdır. Küçük bir kompresörü olan kalemin çalışma esası, içinde bulunan bir iğne, basınç tetiği ve boya kavanozundan oluşur. Basınç tetiği geri çekilince, iğnede geri çekilmiş olur. kompresörden gelen hava boyayı püskürtür, boyanın ince ve kalın atılması tetiğin çok ve ya az çekilmesine bağlıdır. Bu kalemler şablon baskı sistemi gibi çalışır, yani boyanmayan yerler kapatılır. Boyanacak yerler açık bırakılır ve boya püskürtülerek işlem yapılır. Air brushlar için sıvı veya asetat kalıplar (mask) üretilmiştir. Çok kullanışlı olan bu malzemeler boyanmayan kısımların üzerine sürülür veya yapıştırılır, boya işleminden sonra kolayca temizlenebilir [9].
5.6. Işıklı Masa
Masanın üzerinde cam ve içinde ışık olmasıdır. Çeşitli montaj (birleştirme), pikaj (yapıştırma) ve resim aktarma işlerinde kullanılır. Çizim yapılabilmesi için 45 derece ayarlanabilir özelliği vardır, masanın üzerinde kullanılan buzlu cam ışığı yüzeye eşit bir şekilde yayar [9].
alıntı değildir...