Sonay Görkem
👑Efsanevi Grafiker👑
- Katılım
- 27 Kas 2007
- Mesajlar
- 3,149
- Tepkime puanı
- 187
Operet, olayları gülünç ve toplumsal, siyasal yergi öğeleri içererek anlatan müzikal sahne oyunudur.
• Dünya'da Operet •
Fransızca operet
Operet, 19. yüzyılın ortasında, gittikçe ciddi konulara eğilmeye başlayan ve temsil zamanları gittikçe uzayan opera comique janrındaki eserlere bir reaksiyon olarak ortaya çıktı. Sıfatları "comique" olmakla beraber bu janr ismi yaniltici olmaya başlamıştı; örneğin Bizet'nin popüler Carmen adlı eseri opera comique adı taşımakla beraber bir trajediyi sahnelemekteydi. Operet daha kısa ve daha hafif konuları içeren müziksel eser olarak Fransız seyircisi için Jacques Offenbach tarafından kurulduğu kabul edilmektedir (örnegin (1863)de temsil edilen Güzel Helen (La Belle Helene) eseri). Offenbach operetleri Fransa'da İkinci İmparatorluk boyunca Paris'te çok tutulan bir eğlenceydi.
"Emmanuel Chabrier" (örneğin Fisch-Ton-Kan), "Edmond Audran" (örneğin La Mascotte), Hervé (örneğin Chilpéric), "Charles Lecocq" (örneğin Giroflé-Girofla), "Robert Planquette", "André Messager" (örneğin Monsieur Beaucaire), "Louis Varne" ve diğerleri bu operet geleneğini sürdüren diğer Fransiz bestecilerdir.
Almanca operet
Viyana'da 1870'lerde daha duygusal ve sıcak melodikliğe dayanan yeni bir Almanca diliyle soylenen bir operet tipi ortaya çıktı. Bu janrin en taninmis bestecisi Johann Strauss (oğul) idi. Ilk operet eseri 1871de Indigo und die vierzig Räuber olup en taninmis ve dunya sahnelerinde en cok oynanmis operet eseri olan ucuncu opereti Yarasa (Die Fledermaus)dir. Hayati boyunca yazdigi valsler, polkalar, marslar yaninda 16 tane de operet yazmis olup Avusturya milli bestecisi olarak kabul edilmektedir. Bu operetlerin sahnelendigi Viyana'daki Theater an der Wien cok buyuk seyirci cekmistir ve bu seyirciler cok melodik hafif parcalari ankor ile tekrar dinlemeleri tiyatro tarihine gecmistir.
Strauss'un zamaninda yasayan Franz von Suppé'in operetlerinin Offenbach eserlerinden modellendigi soylenebilir. Bu Viyana tipi operet gelenegi Franz Lehár, Oscar Straus, Carl Zeller, Karl Millöcker, Leo Fall, Richard Heuberger, Edmund Eysler, Ralph Benatzky, Robert Stolz, Emmerich Kálmán, Nico Dostal ve Sigmund Romberg ta 20. yuzyil icine kadar devam etmistir. Ama giderek yergisel özelliğini yitiren operet, yumuşak müziğiyle müzikal komediye dönüşmustur.
İngilizce operet
İngiltere'de Fransız ve Alman operet isminden ayrılmak için comic opera adı verilen operetler 19. yüzyıl sonlarında liberetto'yu yazan W.S.Gilbert ve müziği besteleyen Arthur Sullivan tarafından çok popüler hale getirilmiştir. Gilbert-ve-Sullivan ikilisi Kraliçe Viktoriya çağında Ingiltere'de, ABD'de ve diğer İngilizce konuşulan ülkelerde hala çok tutulan 14 tane "comic opera" hazırlamışlardır. Bu operetleri sahnelemek için empresaryo Richard D'Oyly Carte özel olarak Londra'da Savoy Tiyatrosunu inşa ettirmiştir. Bu nedenle Gilbert-ve-Sullivan operetlerine Savoy Operası ismi de kullanılmaktadır. Bunlar arasında "H.M.S. Pinafore", "Penzance Korsanları (The Pirates of Penzance)", "Mikado" v.b uzun yıllar aynı "D'Oyly Carte Kumpanyası" tarafından hiç değişmeden tekrarlanmış ve devamlı seyirci çekmiştir. Aynı zamanda İngiltere'de Gilbert-ve-Sullivan operetleri amatör yerel grupların en çok temsil ettikleri muziksel eğlencelerden olmuşlardır.
"Comic opera" tipi İngilizce operetler ABD'de de bestelenip sahnelenmiştir (örneğin Victor Herbert). İngilizce operet geleneği 20. yüzyılda da devam etmiştir (ornegin Edward German, Lionel Monckton, Harold Fraser-Simson). Fakat gerek Ingiltere'de gerek ABD operet ile müzikal arasındaki farklar ortadan kalkmış ve özellikle ABD seyircisinin taleplerine uygun olan müzikal geleneğine dönüşmüştür. Yine de müzikal ismi tasiyan Brigadoon, Candide, Batı Yakası Hikayesi gibi eserlerle operetler arasındaki farkları bulmak zor olmaktadır.
TÜRKİYE 'de operet
Operet, Türkiye'de 19. yüzyı'ın ikinci yarısı ve 20. yüzyıl'ın ilk yarısında yaygın bir tür oldu. Operet besteleyen ilk müzikçi Dikran Çuhacıyan Efendi oldu. Özellikle Leblebici Horhor operetiyle yaygın bir ün kazandı. İsmail Hakkı Bey, doğu müziği sistemleri içinde operetler besteledi. Daha sonra Dr. Suphi Ezgi, Hasan Ferit Alnar, Muhlis Sabahattin Ezgi, Cemal Reşit Rey bu türden ürünler verdiler.
• Dünya'da Operet •
Fransızca operet
Operet, 19. yüzyılın ortasında, gittikçe ciddi konulara eğilmeye başlayan ve temsil zamanları gittikçe uzayan opera comique janrındaki eserlere bir reaksiyon olarak ortaya çıktı. Sıfatları "comique" olmakla beraber bu janr ismi yaniltici olmaya başlamıştı; örneğin Bizet'nin popüler Carmen adlı eseri opera comique adı taşımakla beraber bir trajediyi sahnelemekteydi. Operet daha kısa ve daha hafif konuları içeren müziksel eser olarak Fransız seyircisi için Jacques Offenbach tarafından kurulduğu kabul edilmektedir (örnegin (1863)de temsil edilen Güzel Helen (La Belle Helene) eseri). Offenbach operetleri Fransa'da İkinci İmparatorluk boyunca Paris'te çok tutulan bir eğlenceydi.
"Emmanuel Chabrier" (örneğin Fisch-Ton-Kan), "Edmond Audran" (örneğin La Mascotte), Hervé (örneğin Chilpéric), "Charles Lecocq" (örneğin Giroflé-Girofla), "Robert Planquette", "André Messager" (örneğin Monsieur Beaucaire), "Louis Varne" ve diğerleri bu operet geleneğini sürdüren diğer Fransiz bestecilerdir.
Almanca operet
Viyana'da 1870'lerde daha duygusal ve sıcak melodikliğe dayanan yeni bir Almanca diliyle soylenen bir operet tipi ortaya çıktı. Bu janrin en taninmis bestecisi Johann Strauss (oğul) idi. Ilk operet eseri 1871de Indigo und die vierzig Räuber olup en taninmis ve dunya sahnelerinde en cok oynanmis operet eseri olan ucuncu opereti Yarasa (Die Fledermaus)dir. Hayati boyunca yazdigi valsler, polkalar, marslar yaninda 16 tane de operet yazmis olup Avusturya milli bestecisi olarak kabul edilmektedir. Bu operetlerin sahnelendigi Viyana'daki Theater an der Wien cok buyuk seyirci cekmistir ve bu seyirciler cok melodik hafif parcalari ankor ile tekrar dinlemeleri tiyatro tarihine gecmistir.
Strauss'un zamaninda yasayan Franz von Suppé'in operetlerinin Offenbach eserlerinden modellendigi soylenebilir. Bu Viyana tipi operet gelenegi Franz Lehár, Oscar Straus, Carl Zeller, Karl Millöcker, Leo Fall, Richard Heuberger, Edmund Eysler, Ralph Benatzky, Robert Stolz, Emmerich Kálmán, Nico Dostal ve Sigmund Romberg ta 20. yuzyil icine kadar devam etmistir. Ama giderek yergisel özelliğini yitiren operet, yumuşak müziğiyle müzikal komediye dönüşmustur.
İngilizce operet
İngiltere'de Fransız ve Alman operet isminden ayrılmak için comic opera adı verilen operetler 19. yüzyıl sonlarında liberetto'yu yazan W.S.Gilbert ve müziği besteleyen Arthur Sullivan tarafından çok popüler hale getirilmiştir. Gilbert-ve-Sullivan ikilisi Kraliçe Viktoriya çağında Ingiltere'de, ABD'de ve diğer İngilizce konuşulan ülkelerde hala çok tutulan 14 tane "comic opera" hazırlamışlardır. Bu operetleri sahnelemek için empresaryo Richard D'Oyly Carte özel olarak Londra'da Savoy Tiyatrosunu inşa ettirmiştir. Bu nedenle Gilbert-ve-Sullivan operetlerine Savoy Operası ismi de kullanılmaktadır. Bunlar arasında "H.M.S. Pinafore", "Penzance Korsanları (The Pirates of Penzance)", "Mikado" v.b uzun yıllar aynı "D'Oyly Carte Kumpanyası" tarafından hiç değişmeden tekrarlanmış ve devamlı seyirci çekmiştir. Aynı zamanda İngiltere'de Gilbert-ve-Sullivan operetleri amatör yerel grupların en çok temsil ettikleri muziksel eğlencelerden olmuşlardır.
"Comic opera" tipi İngilizce operetler ABD'de de bestelenip sahnelenmiştir (örneğin Victor Herbert). İngilizce operet geleneği 20. yüzyılda da devam etmiştir (ornegin Edward German, Lionel Monckton, Harold Fraser-Simson). Fakat gerek Ingiltere'de gerek ABD operet ile müzikal arasındaki farklar ortadan kalkmış ve özellikle ABD seyircisinin taleplerine uygun olan müzikal geleneğine dönüşmüştür. Yine de müzikal ismi tasiyan Brigadoon, Candide, Batı Yakası Hikayesi gibi eserlerle operetler arasındaki farkları bulmak zor olmaktadır.
TÜRKİYE 'de operet
Operet, Türkiye'de 19. yüzyı'ın ikinci yarısı ve 20. yüzyıl'ın ilk yarısında yaygın bir tür oldu. Operet besteleyen ilk müzikçi Dikran Çuhacıyan Efendi oldu. Özellikle Leblebici Horhor operetiyle yaygın bir ün kazandı. İsmail Hakkı Bey, doğu müziği sistemleri içinde operetler besteledi. Daha sonra Dr. Suphi Ezgi, Hasan Ferit Alnar, Muhlis Sabahattin Ezgi, Cemal Reşit Rey bu türden ürünler verdiler.
Alıntıdır.