shedesign
👑Efsanevi Grafiker👑
Bu başlıkla ıkıncı kez renk yönetimi konusuna değinmemdeki neden diğer konunun alıntı olması ve bu konunun tamamen bana ait olmasıdır........
4.RENK YÖNETİMİ
4.1.Renk Yönetimi
Renk Yönetimi, fotoğraf çekimi ve tasarımdan mücellit aşamasına kadar, tüm üretim safhalarında kullanılan giriş, görüntüleme ve çıkış-baskı ünite ve makinelerin, baskı sistemlerine göre uluslar arası standartlar ışığında kalibre edilerek, orijinal renklerin elde edilebilmesinin sağlanması için yapılan düzenleme, çalışma ve kontrollerin idaresidir. Grafik ve basım sektöründe kullanılmakta olan ürünlerin bir kısmı RGB sistemiyle çalışırken, bazı üniteler ve baskı sistemleri tümüyle CMYK renk düzeninde üretim yapmaktadır. İki farklı renk sisteminde çalışan bu makine ve cihazların aynı renk tonları gösterebilmesi ve üretim standartlarına göre adapte edilebilmesini sağlamak için renk yönetimi kullanılmaktadır.
Renk yönetim sistemiyle bütün makine, cihazların belirlenen standartlarda çalıştırılması ve bu doğrultuda kalibrasyonunun yapılması esastır. Daha geniş bir renk evrenine sahip olan monitör bize baskıda basamayacağımız renkleri gösterecek ve bizi beklediğimizden farklı baskı sonuçlan karşılayacaktır. O halde monitörümüz basabileceğimiz renkleri göstermelidir. Basamayacağımız renkleri çeşitli yöntemlerle monitörden çıkarmak gerekmektedir. Renk yönetimi bu işi yapar. Ancak bunu yaparken yalnız baskı makinesi ile monitörü değil, prova cihazlarını da kalibre eder. Böylelikle ekranda görülen rengin, aynı değerlerde provası alınır. Alınan prova ve monitördeki renk değerlerinde baskı sonuçları alınır ve renk değerleri bir makineden diğerine geçerken değişmez. Şüphesiz renk yönetimiyle kalite yönetimi birlikte uygulanması gereken unsurlardır. Ancak kullanılan malzemenin kalitesi ne olursa olsun, renk yönetiminin bilimsel olarak ve belli standartlara göre uygulanması şarttır. Renk yönetiminin tesis edilmesinin yanı sıra, başarıya ulaşmak için bu standartların sürekliliğinin korunması ve kontrol altında tutulması gerekir. Yüzey kaplama (selefon, lak, vernik) kimyasalları dahil, baskı aşamasında kullanılan boya, hazne suyu, nemlendirme suyu, kağıt, ortam sıcaklık ve nem değerleriyle ışıklandırma, renk yönetimini doğrudan etkileyen en önemli faktörlerdir.
Baskı aşamasında kullanılan bu ürünlerin sürekli değiştirilerek farklı markalar ve seriler kullanılması renk yönetiminin yeniden tesis edilmesi ve tüm ünitelerin yeni standartlara göre kalibre edilmesi zorunluluğunu doğurur. Kullanmış olduğumuz makine ve cihazları baskı standartlarına göre kalibre etmemiz gerekir. Bütün bu işlemlerin doğru olarak sağlanabilmesi ve renk tonlarının uyumluluğunun elde edilebilmesi için renk yönetiminin en ince ayrıntısına kadar öğrenilmesi ve firmalardaki altyapının uluslar arası standartlara göre tesis edilmesi gerekir. Uluslar arası kalite standartlarının tamamı tesis edilmeden, gerekli altyapı, donanım ve eğitim desteği alınmadan, uygulama esasları öğrenilmeden renk yönetiminden ve kaliteli baskıdan söz etmek mümkün olamaz. Renk yönetiminin temel amacı baskıya girecek herhangi bir projenin, başlangıcından itibaren, renk kalitesini etkileyecek tüm unsurların kontrol altında tutulmasını sağlayarak, dokümanlarda kullanılan görsellerdeki renk tonlarının orijinal objelerle aynı renk tonunda basımını temin etmektir. Ayrıca dokümanlarda kullanılan yazı, çizgi, zemin logo ve benzeri grafik unsurlarda kullanılan renklerinde müşteri isteği doğrultusunda gerçekleşebilmesi için renk yönetiminin doğru şekilde uygulanması şarttır.
Renk uyuşmazlıklarının en büyük sebebi, grafik ve basım sektörünün tüm birimlerinde kullanılan her marka ve her model makine, malzeme, sistem ve teçhizatların her birinin farklı renk alanları kullanması ve farklı renk genişliklerine (Color Gamut) sahip olmasıdır. Renk yönetimi ve ICC profiller tüm bu farklılıkları ortadan kaldırarak renk eşlemesinin gerçekleşmesini sağlamaktadır.
Günlük hayatta kullandığımız görüntü ve renkle ilgili cihazları basitçe sınıflandırırsak; Tarayıcılar, Dijital fotoğraf makineleri, Çıktı cihazları, Görüntüleme cihazları Monitörler (CRT, LCD), Projektörler, Baskı cihazları, İnkjet yazıcılar, Lazer yazıcılar, Ofset yazıcılar, Baskı Ortamları, Fotoğraf kağıtları.
Ancak buradaki problem, her cihazın farklı bir renk aralığını gösterme yeteneğine sahip olmasıdır. O halde farklı girdi cihazlarından elde edilen görüntüleri farklı çıktı cihazlarında doğru renklerle nasıl görüntüleyebiliriz?
Başlangıçta, renklerin cihazlar arasında farklı yorumlandığı anlaşılınca her cihaz için bir “renk çeviricisi” kullanılıyordu. Yani tarayıcıdan bir fotoğraf tarandığı zaman “bu fotoğraf x marka tarayıcıda taranmıştır ve x marka LCD monitörde bakılacak” diye bir çeviriciye ihtiyaç duyulurdu. Eğer fotoğrafı bu monitörde işleyip renkleri değiştirilseydi, baskı yaparken de baskı yapılacak yazıcının üretici firmasının o monitörde değiştirilen renklerin yazıcıda doğru görünmesi için ürettiği bir çevirici gerekliydi.
Ancak üretici firmaların çoğalması ve her cihaz için özel üretilmiş çeviricilerin yarattığı karmaşa, bu soruna standart bir çözüm bulunması ihtiyacını da beraberin de getirdi. Bu nedenle bir çözüm bulundu: Yine çeviriciler kaçınılmaz olarak var olacaktı, ancak bunlar belli bir cihaz için değil, standart bir renk uzayına çevirmek için kullanılacaktı. Örneğin tarayıcıda taranılan ya da dijital makinayla çekilinen fotoğrafların renkleri o fotoğraf saklanırken standart bir renk uzayına çevrilecek, o fotoğrafı görüntüleyecek ya da basacak cihaz da kendisinde o renkleri doğru görüntülemek için bu standart renk uzayından gerekli çeviriyi yapacaktı. Böylece her üretici sadece bu standart uzaydaki renklerin kendi cihazında doğru görüntülenmesinden sorumlu olacaktı.
Bu standart renk uzayını ve çeviricilerin standardını belirlemek üzere 1998’de bir konsorsiyum kuruldu. Bu konsorsiyum “Uluslararası Renk Konsorsiyumu-International Color Consortium – ICC” olarak adlandırıldı. Başlangıçta 7 firma tarafından kurulan bu konsorsiyumun şu anda 70’in üzerinde üyesi vardır.
7 Kurucu üyenin adları şunlardır; Adobe, Agfa, Apple, Kodak, Microsoft, Silicon Graphics, Sun Microsystems
Bu konsorsiyumun amacı, kolay kullanılabilir, platformdan ve üreticiden bağımsız renk yönetimini sağlamaktır. Belirlenen standarda göre, her cihaz için standart uzaydaki renkleri nasıl göstereceğini belirleyen bir çevirici oluşturuldu. Bu çeviriciye “ICC Profili” adı verildi.
Örneğin çok kaliteli bir fotoğraf makinesinin oluşturabileceği renk aralığı (yani "Gamut"u) çok genis. Bu makineyle çekilen fotoğrafların tam çekildiği renklerle izlenebilmesi ancak gamut'u daha geniş ya da aynı büyüklükte bir monitörden baktığınızda mümkün olur. Renkler monitörün ICC profili sayesinde doğru olarak çevrilir ve gösterilir.
Monitörün görüntüleyebildiği renk aralığı ya da gamut'u fotoğrafın içerdiği renk aralığından daha düşükse, yine ICC profili sayesinde bire bir görüntüleyemediği renkleri kendi gamutu içinde en yakın renkle gösterir.
Bu sayede artık tüm cihazlar renkleri doğruya en yakın şekilde ifade edebilir. Bir cihazın renklere doğru göstermesi ancak doğru ICC Profilini kullanmasıyla mümkün olabilir. Bir donanım için yanlış ICC profili kullanılırsa renkler tamamen yanlış çıkabilir. Bu nedenle firmalar genellikle ürettikleri cihazlarla birlikte bu ICC profillerini de birlikte vermektedirler.
Fakat cihazların kullanımları çok farklı ortamlarda olduğundan (örneğin arkasında bir pencere olan ya da florasan lambayla aydınlatılan bir odada kullanılan monitör, önerilen mürekkep ya da kağıttan farklı mürekkep ya da kağıt kullanan yazıcı gibi), her cihaz için bu ortamlarda doğru renklerin görüntülenebilmesini sağlamak amacıyla ICC profillerinin tekrar oluşturulması gerekir. Bu işleme “kalibrasyon” denir. Kalibrasyonu yapılmayan monitörler ya da yazıcılar istenen doğru renkleri görüntüleyemezler. Bu nedenle ciddi çalışan her kurum ve kişinin kullandığı cihazları “kullanıldığı ortam ve şartlarda” kalibre etmesi gerekir.
4.1.1.Prova Dünyasında Renk Yönetimi
Endüstri duayenleri ve yenilikçi akımın öncüleri basılı ürünlere yönelik prova teknolojisinin fiyat/performans bakımından daha iyiye doğru bir değişim içerisinde olduğu konusunda hem fikirler. Bu değişimler prova işlemlerinin anolog işlemlerden bütün dijital iş akışlarına hızla ve derinlemesine dahil olarak gelişmesini destekledi. Prova artık yazı aşaması, baskı öncesi ve baskı işlemlerinin her adımına entegre olmuş bir işlem.
Bu devrim iletişimi geliştirdi ancak firmaların renk yönetimi ihtiyaçları, mevcut araçları ve kullanıcıların becerilerinin başarılı olması ve bu araçları yönetme konusunda normal hızından geriye düşürdü. Bunun sonucu olarak; prova baskıda renk yönetimi konusunda tutarsız standartlar ve uygulamalar olan bir endüstri ortaya çıktı. Bir belge niteliği taşıması bakımından provalar; ABD ve Avrupalı şirketlerde kabul görebilmeleri için standartları yakalamak durumundalar. Amacı olan bir prova nerede ya da nasıl olursa olsun çevresel koşullar gözetilmeden iş akışı içerisinde kullanılacak prova için renk yönetimi tipi gereklidir. Yazı ya da tasarım aşamasında bilgisayar monitorü tasarımcı için provanın bir aşamasını sağlayabilir. Sonra, dosya kontrolü ya da ön baskı yazılımı dosyanın provasını almanızı sağlayabilir. Her nekadar geleneksel bir yöntem olmasa da bir provadır. Kullanıcı fontları kontrol eder, eğer yüksek çözünürlüklü resimlere kesim gerekiyorsa bu görülür.
Baskı öncesi işlemde sayfa elementlerinin zorlu ve dağınık provaları vardır ve bunlar başlıca renk uyumlarının müşteri görüp incelemeden önce hızlı bir şekilde gözden geçirilmesini sağlar. Her nekadar aynı ekipmanlar kullanılarak üretilse de önce yapılan ve sonra yapılan işler arasındaki renk üretiminde farklılıklar ortaya çıkar. Sonraki aşama olan iş akışında içerik ya da sayfa provası bütün sayfa içeriğini ve sayfa sayfa baskıları doğrulamak etmek gerekiyordu. Bu bir renk ya da hatta siyah beyaz lazer prova olabilirdi.
İş akışına ve ürüne bağlı olarak bir sayfa anlaşma provası sonraki aşama olmalı. Bu prova baskı yapan ile alıcı arasında renk ve sayfa içeriği konusunda yapacağı son nihai anlaşmanın gerçekleşmesini sağlar. Atılacak bir imza baskıya verilen onay olacaktır. Ayrıca baskı operatörü bu provayı renk referansı olarak kullanır. Pozisyonal provalar (resmi olarak mavi çizgiler olarak bilinir) öncelikli olarak çift taraflı baskı için önden arkaya kayıt, yükleme emri, katlama, trimleme ve ciltleme gibi mekanik reprodüksiyonun uygunluk ihtiyaçlarına karar verme sürecinde kullanılır.
4.2.ICC Profilleri ile Renk Yönetimi
ICC profillerinin renk yönetimindeki safhalarının profesyonel renk yönetim kurucuları tarafından yapılması veya bu konuda gerekli tüm altyapı eğitimlerinin edinilmesi şarttır. Aksi takdirde yapılan yatırımlar ve harcanan zaman kaosa ve karmaşaya sebep olur.
Giriş, görüntüleme, çıkış ünitesi ve sistemlerin kendi cderindeki orijinal ICC profillerinin sisteme ve uygulama programlarına (QuarkXPress, Macromedia, Adobe InDesign) yüklenmesi, ColorSync (Macintosh) veya IMC (Windows) Renk Yönetimi programında ve uygulama programlarında orijinal ICC profillerinin seçimi IT8 film ve opak test tablosunun taranarak her çeşit kağıt, boya ve baskı makinesi standartlarına göre prova baskılarının hazırlanması, IT8 test tablosu baskı provalarının colorimetre veya spektrofotometre cihazlarıyla okutularak, ICC profil hazırlama programlarında renk profillerinin hazırlanması ve sisteme yüklenmesi, yeni ICC profillerinin ColorSync (Macintosh) veya IMC (Windows) Renk Yönetim programında ve uygulama programlarının renk yönetimi bölümlerinde seçimlerinin yapılması sisteme dahil tüm ünitelerin renk yönetimi tercihleri bölümlerinde ColorSync veya IMC seçilerek, manuel renk ayarlarının devre dışı bırakılması, baskı üretimi ICC profillerinin müşterilere gönderilmesi, müşterilerin kendi sistemlerine baskı üretimi ICC profillerini sisteme ve uygulama programlarına yüklemesi ve renk yönetimi programında doğru profillerin seçimi, grafik ve basım sektöründe renk yönetiminin başarıyla uygulanabilmesi için her şeyden önce uluslar arası standartların tüm birimlerde tesis edilmesi, uygulanması ve denetimi şarttır.
ICC profillerinin renk yönetimindeki başarısı bilhassa baskı üretimindeki standartlara doğrudan bağlıdır. Üretimde kullanılan kağıt cinsleri, boya, solvent, hazne suyu, nemlendirme suyu ve diğer katkı maddeleri ile ortam sıcaklık ve nem değerleri değiştikçe renk yönetiminde orijinal görüntüden söz etmek mümkün olamaz.
Ayrıca her cins kağıda yapılan baskılardaki CMYK boya densitelerinin (yoğunluklarının), trapping ve nokta kazancı değerlerinin de sürekli aynı standartlarda ve ISO değerlerine uygun gerçekleşmesi renk yönetimi ve ICC profillerin gerçek başarıya ulaşmasını sağlar. Bütün bu unsurların yanı sıra sektördeki tüm birimlerin ortam ışıklandırılması ve çevre renklendirilmesi de ICC profillerin başarısında önemli rol oynamaktadır. Fotoğraf çekimi ve taramadan bilgisayarların bulunduğu tüm tasarım birimlerine, prova cihazlarından baskı üretimi bölümlerine kadar renk üretim ve kontrollerinin yapıldığı tüm ortamlarda D50 (5000 Kelvin) uluslar arası grafik ve basım endüstrisi standart beyaz ışığın kullanılması ve çevre duvar, taban ve eşyaların da mat nötr gri renklerde olması gerekir. ICC profillerinin başarısını en çok etkileyen diğer bir faktör ise bilhassa renk rötuşlarının gerçekleştirildiği ekranların kalitesidir. CRT (tüplü) monitörler renk yönetimi konusunda tam bir orijinal görüntü sağlarken, LCD ekranlar kritik renk rötuşlarında birçok probleme sebep olmaktadır. Bakış ve oturma açısına göre LCD ekranlarında görüntülenen renk tonları farklı olarak algılanmakta ve yanlış değerlendirmelere sebep olduğu için hatalı rötuşların yapılmasına yol açmaktadır.
Bilhassa müşteri ile birlikte yapılan çalışmalarda veya rengin önemli olduğu onay sunumlarında LCD ekranların kullanımından kaçınılması gerekir. Sistem ve uygulama programlarında bulunan önceden yüklenmiş orijinal baskı üretimi ICC profillerinin (Euro, Toyo, Japan, Swop, US. Vs.) kullanımıda birçok probleme sebep olmaktadır. Uluslar arası standartlara göre belli özelliklerde hazırlanmış olan bu profillerin çok iyi incelenmesi ve baskı üretim sisteminize %100 uyumlu olması gerekir. Aksi takdirde üretimde kullandığınız boya, kağıt, su ve diğer kimyasallar ile makine parkuru ve ortam değerleri tamamiyle matbaaya özel bir durum teşkil ettiği için, bahsi geçen standart baskı üretimi ICC profilleri kullanılarak yapılan baskılarda olumlu netice elde edilemez. Gerçekçi bir renk yönetimi sistemi kurmak ve başarılı olmak için, matbaaya özel koşullara göre kendi baskı üretimi ICC profilleri hazırlanması ve sistem ile uygulama programlarına yüklenerek matbaaya özel profilin seçilmesi gerekir.
Günümüzde prova olarak çok yaygın şekilde kullanılan renkli yazıcılar ile dijital prova ve dijital baskı sistemlerinden ICC profiller kullanılarak sağlıklı çıktı alınabilmesi ve renk yönetiminin tüm birimlerde başarılı olabilmesi için, bu ünitelerin renk ayarları (settings) veya tercihler (preferences) bölümünde mutlaka ColorSync ya da ICM renk yönetimi seçilerek manuel ayarlar devre dışı bırakılmalıdır. ICC profilleriyle renk yönetimi sistemi bir bütün olduğu ve tek bir kaynak merkezden yönetildiği için, sisteme dahil tüm ünitelerinde de ColorSync veya ICM renk yönetimi tercihlerinin yapılarak diğer renk ayarlarının komple devre dışı bırakılması gerekir.
Renk yönetiminin gerçekleştirilmesinde ister konvansiyonel isterse ICC profil sistemi olsun, tümüyle profesyonel bir çalışma gerektiğinden ve sisteme dahil tüm birim, bölüm ve ünitelerde komple tesis edilmesi şart olduğundan, konunun uzmanı olmayan kişiler tarafından uygulanmasına izin verilmemesi gerekir. Renk yönetiminin başarıya ulaşabilmesi için uluslar arası grafik ve basım standartlarının da çok iyi bilinmesi ve sistem kurulmadan önce bu standartların tüm birimlerde oluşturularak sürekli denetim altında tutulması ve tüm personelin renk yönetimi konusunda eğitilmesi şarttır.
4.3.Renk Genişliği
İnsan gözünün görebildiği renk tayfı (spektrum) en büyük renk genişliği (Color Gamut) olarak kabul edilmekte ve tüm sistem, makine, malzeme ve teçhizat giriş ve çıkış renkleri bu grafik üzerinde ölçümlenerek değerlendirilmektedir. Kullanılan bütün ekranlar, diapozitif filmler, fotoğraf kartları, dijital fotoğraf makineleri, masaüstü tarayıcılar, konvansiyonel tarama makineleri, renkli toner bazlı veya inkjet yazıcılar, prova baskı makineleri ve nihayetinde ofset, tipo, serigraf, tampon, flekso, gravür vs., baskı üniteleri, kullandıkları boya, baskı kimyasalları, ortam şartları ve kağıt çeşitleri vs., çok farklı renk genişliklerine sahiptirler. Bu ünitelerin CIE (x,y) alan grafikleri incelendiğinde, değişik ünite ve sistemler arasındaki renk genişlik farklılıkları açık olarak görülmektedir.
Bunların yanı sıra, her bir marka ürünün de kendi içinde farklı renk genişlikleri bulunmaktadır. 'X' marka bir monitörün gösterebildiği renk çeşitliliğiyle 4Y' veya 'Z' marka başka monitörlerin gösterebildikleri renk çeşitliliği de önemli ölçüde farklılık gösterir. Aynı şekilde parlak kuşeyle mat kuşe, 1. hamur veya 3. hamur kağıtlarında her değişik markaya göre baskıda oluşturdukları renk genişlikleri farklıdır. Çünkü bütün bu kağıtların yüzey fiziksel, kimyasal ve görsel yapılan değişiktir. Kullanılan boya çeşitlerinin pigment özellikleri ve kimyasal karışımları da farklı olduğundan, her değişik marka boyayla elde edilen renk genişliği de farklılık gösterir.
Ayrıca boyaların ortam sıcaklık ve nem değişimlerinden, alkol, hazne suyu, solvent ve diğer katkı maddelerinden doğrudan etkilenerek farklı kimyasal reaksiyonlara girmeleri ve renk tonlarındaki özellikleri yitirmeleri de renk uyuşmazlığının ne kadar büyük bir problem olduğunu açık şekilde ifade etmektedir. Gece gündüz, saatlerce uğraşıp hazırlanan dökümanlardaki renklerin her seferinde ekrandaki görüntüden ve prova baskılardan çok farklı baskı neticeleri vermesi bütün bu makine, sistem ve kullanılan malzemelerin değişik renk genişliklerine sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Ülkemizde uluslar arası standartlar oluşturulmadığı ve uygulanmadığı için, basılabilen renk genişlikleri her gün ve her saat baskı makinelerinin bulunduğu ortamlara göre de sürekli değişmektedir. Tüm bu unsurların kendilerine öz renk genişliklerini eşit hale getirmek için renk yönetiminin tesis edilmesi gerekir. Ancak renk yönetimini uygulamadan önce renk genişliklerini etkileyen faktörlerin de çok iyi bilinmesi gerekir.
Grafikerler.net dısında yayınlanmamasını rica ediyorum.
her satırı şahsıma aittir.
4.RENK YÖNETİMİ
4.1.Renk Yönetimi
Renk Yönetimi, fotoğraf çekimi ve tasarımdan mücellit aşamasına kadar, tüm üretim safhalarında kullanılan giriş, görüntüleme ve çıkış-baskı ünite ve makinelerin, baskı sistemlerine göre uluslar arası standartlar ışığında kalibre edilerek, orijinal renklerin elde edilebilmesinin sağlanması için yapılan düzenleme, çalışma ve kontrollerin idaresidir. Grafik ve basım sektöründe kullanılmakta olan ürünlerin bir kısmı RGB sistemiyle çalışırken, bazı üniteler ve baskı sistemleri tümüyle CMYK renk düzeninde üretim yapmaktadır. İki farklı renk sisteminde çalışan bu makine ve cihazların aynı renk tonları gösterebilmesi ve üretim standartlarına göre adapte edilebilmesini sağlamak için renk yönetimi kullanılmaktadır.
Renk yönetim sistemiyle bütün makine, cihazların belirlenen standartlarda çalıştırılması ve bu doğrultuda kalibrasyonunun yapılması esastır. Daha geniş bir renk evrenine sahip olan monitör bize baskıda basamayacağımız renkleri gösterecek ve bizi beklediğimizden farklı baskı sonuçlan karşılayacaktır. O halde monitörümüz basabileceğimiz renkleri göstermelidir. Basamayacağımız renkleri çeşitli yöntemlerle monitörden çıkarmak gerekmektedir. Renk yönetimi bu işi yapar. Ancak bunu yaparken yalnız baskı makinesi ile monitörü değil, prova cihazlarını da kalibre eder. Böylelikle ekranda görülen rengin, aynı değerlerde provası alınır. Alınan prova ve monitördeki renk değerlerinde baskı sonuçları alınır ve renk değerleri bir makineden diğerine geçerken değişmez. Şüphesiz renk yönetimiyle kalite yönetimi birlikte uygulanması gereken unsurlardır. Ancak kullanılan malzemenin kalitesi ne olursa olsun, renk yönetiminin bilimsel olarak ve belli standartlara göre uygulanması şarttır. Renk yönetiminin tesis edilmesinin yanı sıra, başarıya ulaşmak için bu standartların sürekliliğinin korunması ve kontrol altında tutulması gerekir. Yüzey kaplama (selefon, lak, vernik) kimyasalları dahil, baskı aşamasında kullanılan boya, hazne suyu, nemlendirme suyu, kağıt, ortam sıcaklık ve nem değerleriyle ışıklandırma, renk yönetimini doğrudan etkileyen en önemli faktörlerdir.
Baskı aşamasında kullanılan bu ürünlerin sürekli değiştirilerek farklı markalar ve seriler kullanılması renk yönetiminin yeniden tesis edilmesi ve tüm ünitelerin yeni standartlara göre kalibre edilmesi zorunluluğunu doğurur. Kullanmış olduğumuz makine ve cihazları baskı standartlarına göre kalibre etmemiz gerekir. Bütün bu işlemlerin doğru olarak sağlanabilmesi ve renk tonlarının uyumluluğunun elde edilebilmesi için renk yönetiminin en ince ayrıntısına kadar öğrenilmesi ve firmalardaki altyapının uluslar arası standartlara göre tesis edilmesi gerekir. Uluslar arası kalite standartlarının tamamı tesis edilmeden, gerekli altyapı, donanım ve eğitim desteği alınmadan, uygulama esasları öğrenilmeden renk yönetiminden ve kaliteli baskıdan söz etmek mümkün olamaz. Renk yönetiminin temel amacı baskıya girecek herhangi bir projenin, başlangıcından itibaren, renk kalitesini etkileyecek tüm unsurların kontrol altında tutulmasını sağlayarak, dokümanlarda kullanılan görsellerdeki renk tonlarının orijinal objelerle aynı renk tonunda basımını temin etmektir. Ayrıca dokümanlarda kullanılan yazı, çizgi, zemin logo ve benzeri grafik unsurlarda kullanılan renklerinde müşteri isteği doğrultusunda gerçekleşebilmesi için renk yönetiminin doğru şekilde uygulanması şarttır.
Renk uyuşmazlıklarının en büyük sebebi, grafik ve basım sektörünün tüm birimlerinde kullanılan her marka ve her model makine, malzeme, sistem ve teçhizatların her birinin farklı renk alanları kullanması ve farklı renk genişliklerine (Color Gamut) sahip olmasıdır. Renk yönetimi ve ICC profiller tüm bu farklılıkları ortadan kaldırarak renk eşlemesinin gerçekleşmesini sağlamaktadır.
Günlük hayatta kullandığımız görüntü ve renkle ilgili cihazları basitçe sınıflandırırsak; Tarayıcılar, Dijital fotoğraf makineleri, Çıktı cihazları, Görüntüleme cihazları Monitörler (CRT, LCD), Projektörler, Baskı cihazları, İnkjet yazıcılar, Lazer yazıcılar, Ofset yazıcılar, Baskı Ortamları, Fotoğraf kağıtları.
Ancak buradaki problem, her cihazın farklı bir renk aralığını gösterme yeteneğine sahip olmasıdır. O halde farklı girdi cihazlarından elde edilen görüntüleri farklı çıktı cihazlarında doğru renklerle nasıl görüntüleyebiliriz?
Başlangıçta, renklerin cihazlar arasında farklı yorumlandığı anlaşılınca her cihaz için bir “renk çeviricisi” kullanılıyordu. Yani tarayıcıdan bir fotoğraf tarandığı zaman “bu fotoğraf x marka tarayıcıda taranmıştır ve x marka LCD monitörde bakılacak” diye bir çeviriciye ihtiyaç duyulurdu. Eğer fotoğrafı bu monitörde işleyip renkleri değiştirilseydi, baskı yaparken de baskı yapılacak yazıcının üretici firmasının o monitörde değiştirilen renklerin yazıcıda doğru görünmesi için ürettiği bir çevirici gerekliydi.
Ancak üretici firmaların çoğalması ve her cihaz için özel üretilmiş çeviricilerin yarattığı karmaşa, bu soruna standart bir çözüm bulunması ihtiyacını da beraberin de getirdi. Bu nedenle bir çözüm bulundu: Yine çeviriciler kaçınılmaz olarak var olacaktı, ancak bunlar belli bir cihaz için değil, standart bir renk uzayına çevirmek için kullanılacaktı. Örneğin tarayıcıda taranılan ya da dijital makinayla çekilinen fotoğrafların renkleri o fotoğraf saklanırken standart bir renk uzayına çevrilecek, o fotoğrafı görüntüleyecek ya da basacak cihaz da kendisinde o renkleri doğru görüntülemek için bu standart renk uzayından gerekli çeviriyi yapacaktı. Böylece her üretici sadece bu standart uzaydaki renklerin kendi cihazında doğru görüntülenmesinden sorumlu olacaktı.
Bu standart renk uzayını ve çeviricilerin standardını belirlemek üzere 1998’de bir konsorsiyum kuruldu. Bu konsorsiyum “Uluslararası Renk Konsorsiyumu-International Color Consortium – ICC” olarak adlandırıldı. Başlangıçta 7 firma tarafından kurulan bu konsorsiyumun şu anda 70’in üzerinde üyesi vardır.
7 Kurucu üyenin adları şunlardır; Adobe, Agfa, Apple, Kodak, Microsoft, Silicon Graphics, Sun Microsystems
Bu konsorsiyumun amacı, kolay kullanılabilir, platformdan ve üreticiden bağımsız renk yönetimini sağlamaktır. Belirlenen standarda göre, her cihaz için standart uzaydaki renkleri nasıl göstereceğini belirleyen bir çevirici oluşturuldu. Bu çeviriciye “ICC Profili” adı verildi.
Örneğin çok kaliteli bir fotoğraf makinesinin oluşturabileceği renk aralığı (yani "Gamut"u) çok genis. Bu makineyle çekilen fotoğrafların tam çekildiği renklerle izlenebilmesi ancak gamut'u daha geniş ya da aynı büyüklükte bir monitörden baktığınızda mümkün olur. Renkler monitörün ICC profili sayesinde doğru olarak çevrilir ve gösterilir.
Monitörün görüntüleyebildiği renk aralığı ya da gamut'u fotoğrafın içerdiği renk aralığından daha düşükse, yine ICC profili sayesinde bire bir görüntüleyemediği renkleri kendi gamutu içinde en yakın renkle gösterir.
Bu sayede artık tüm cihazlar renkleri doğruya en yakın şekilde ifade edebilir. Bir cihazın renklere doğru göstermesi ancak doğru ICC Profilini kullanmasıyla mümkün olabilir. Bir donanım için yanlış ICC profili kullanılırsa renkler tamamen yanlış çıkabilir. Bu nedenle firmalar genellikle ürettikleri cihazlarla birlikte bu ICC profillerini de birlikte vermektedirler.
Fakat cihazların kullanımları çok farklı ortamlarda olduğundan (örneğin arkasında bir pencere olan ya da florasan lambayla aydınlatılan bir odada kullanılan monitör, önerilen mürekkep ya da kağıttan farklı mürekkep ya da kağıt kullanan yazıcı gibi), her cihaz için bu ortamlarda doğru renklerin görüntülenebilmesini sağlamak amacıyla ICC profillerinin tekrar oluşturulması gerekir. Bu işleme “kalibrasyon” denir. Kalibrasyonu yapılmayan monitörler ya da yazıcılar istenen doğru renkleri görüntüleyemezler. Bu nedenle ciddi çalışan her kurum ve kişinin kullandığı cihazları “kullanıldığı ortam ve şartlarda” kalibre etmesi gerekir.
4.1.1.Prova Dünyasında Renk Yönetimi
Endüstri duayenleri ve yenilikçi akımın öncüleri basılı ürünlere yönelik prova teknolojisinin fiyat/performans bakımından daha iyiye doğru bir değişim içerisinde olduğu konusunda hem fikirler. Bu değişimler prova işlemlerinin anolog işlemlerden bütün dijital iş akışlarına hızla ve derinlemesine dahil olarak gelişmesini destekledi. Prova artık yazı aşaması, baskı öncesi ve baskı işlemlerinin her adımına entegre olmuş bir işlem.
Bu devrim iletişimi geliştirdi ancak firmaların renk yönetimi ihtiyaçları, mevcut araçları ve kullanıcıların becerilerinin başarılı olması ve bu araçları yönetme konusunda normal hızından geriye düşürdü. Bunun sonucu olarak; prova baskıda renk yönetimi konusunda tutarsız standartlar ve uygulamalar olan bir endüstri ortaya çıktı. Bir belge niteliği taşıması bakımından provalar; ABD ve Avrupalı şirketlerde kabul görebilmeleri için standartları yakalamak durumundalar. Amacı olan bir prova nerede ya da nasıl olursa olsun çevresel koşullar gözetilmeden iş akışı içerisinde kullanılacak prova için renk yönetimi tipi gereklidir. Yazı ya da tasarım aşamasında bilgisayar monitorü tasarımcı için provanın bir aşamasını sağlayabilir. Sonra, dosya kontrolü ya da ön baskı yazılımı dosyanın provasını almanızı sağlayabilir. Her nekadar geleneksel bir yöntem olmasa da bir provadır. Kullanıcı fontları kontrol eder, eğer yüksek çözünürlüklü resimlere kesim gerekiyorsa bu görülür.
Baskı öncesi işlemde sayfa elementlerinin zorlu ve dağınık provaları vardır ve bunlar başlıca renk uyumlarının müşteri görüp incelemeden önce hızlı bir şekilde gözden geçirilmesini sağlar. Her nekadar aynı ekipmanlar kullanılarak üretilse de önce yapılan ve sonra yapılan işler arasındaki renk üretiminde farklılıklar ortaya çıkar. Sonraki aşama olan iş akışında içerik ya da sayfa provası bütün sayfa içeriğini ve sayfa sayfa baskıları doğrulamak etmek gerekiyordu. Bu bir renk ya da hatta siyah beyaz lazer prova olabilirdi.
İş akışına ve ürüne bağlı olarak bir sayfa anlaşma provası sonraki aşama olmalı. Bu prova baskı yapan ile alıcı arasında renk ve sayfa içeriği konusunda yapacağı son nihai anlaşmanın gerçekleşmesini sağlar. Atılacak bir imza baskıya verilen onay olacaktır. Ayrıca baskı operatörü bu provayı renk referansı olarak kullanır. Pozisyonal provalar (resmi olarak mavi çizgiler olarak bilinir) öncelikli olarak çift taraflı baskı için önden arkaya kayıt, yükleme emri, katlama, trimleme ve ciltleme gibi mekanik reprodüksiyonun uygunluk ihtiyaçlarına karar verme sürecinde kullanılır.
4.2.ICC Profilleri ile Renk Yönetimi
ICC profillerinin renk yönetimindeki safhalarının profesyonel renk yönetim kurucuları tarafından yapılması veya bu konuda gerekli tüm altyapı eğitimlerinin edinilmesi şarttır. Aksi takdirde yapılan yatırımlar ve harcanan zaman kaosa ve karmaşaya sebep olur.
Giriş, görüntüleme, çıkış ünitesi ve sistemlerin kendi cderindeki orijinal ICC profillerinin sisteme ve uygulama programlarına (QuarkXPress, Macromedia, Adobe InDesign) yüklenmesi, ColorSync (Macintosh) veya IMC (Windows) Renk Yönetimi programında ve uygulama programlarında orijinal ICC profillerinin seçimi IT8 film ve opak test tablosunun taranarak her çeşit kağıt, boya ve baskı makinesi standartlarına göre prova baskılarının hazırlanması, IT8 test tablosu baskı provalarının colorimetre veya spektrofotometre cihazlarıyla okutularak, ICC profil hazırlama programlarında renk profillerinin hazırlanması ve sisteme yüklenmesi, yeni ICC profillerinin ColorSync (Macintosh) veya IMC (Windows) Renk Yönetim programında ve uygulama programlarının renk yönetimi bölümlerinde seçimlerinin yapılması sisteme dahil tüm ünitelerin renk yönetimi tercihleri bölümlerinde ColorSync veya IMC seçilerek, manuel renk ayarlarının devre dışı bırakılması, baskı üretimi ICC profillerinin müşterilere gönderilmesi, müşterilerin kendi sistemlerine baskı üretimi ICC profillerini sisteme ve uygulama programlarına yüklemesi ve renk yönetimi programında doğru profillerin seçimi, grafik ve basım sektöründe renk yönetiminin başarıyla uygulanabilmesi için her şeyden önce uluslar arası standartların tüm birimlerde tesis edilmesi, uygulanması ve denetimi şarttır.
ICC profillerinin renk yönetimindeki başarısı bilhassa baskı üretimindeki standartlara doğrudan bağlıdır. Üretimde kullanılan kağıt cinsleri, boya, solvent, hazne suyu, nemlendirme suyu ve diğer katkı maddeleri ile ortam sıcaklık ve nem değerleri değiştikçe renk yönetiminde orijinal görüntüden söz etmek mümkün olamaz.
Ayrıca her cins kağıda yapılan baskılardaki CMYK boya densitelerinin (yoğunluklarının), trapping ve nokta kazancı değerlerinin de sürekli aynı standartlarda ve ISO değerlerine uygun gerçekleşmesi renk yönetimi ve ICC profillerin gerçek başarıya ulaşmasını sağlar. Bütün bu unsurların yanı sıra sektördeki tüm birimlerin ortam ışıklandırılması ve çevre renklendirilmesi de ICC profillerin başarısında önemli rol oynamaktadır. Fotoğraf çekimi ve taramadan bilgisayarların bulunduğu tüm tasarım birimlerine, prova cihazlarından baskı üretimi bölümlerine kadar renk üretim ve kontrollerinin yapıldığı tüm ortamlarda D50 (5000 Kelvin) uluslar arası grafik ve basım endüstrisi standart beyaz ışığın kullanılması ve çevre duvar, taban ve eşyaların da mat nötr gri renklerde olması gerekir. ICC profillerinin başarısını en çok etkileyen diğer bir faktör ise bilhassa renk rötuşlarının gerçekleştirildiği ekranların kalitesidir. CRT (tüplü) monitörler renk yönetimi konusunda tam bir orijinal görüntü sağlarken, LCD ekranlar kritik renk rötuşlarında birçok probleme sebep olmaktadır. Bakış ve oturma açısına göre LCD ekranlarında görüntülenen renk tonları farklı olarak algılanmakta ve yanlış değerlendirmelere sebep olduğu için hatalı rötuşların yapılmasına yol açmaktadır.
Bilhassa müşteri ile birlikte yapılan çalışmalarda veya rengin önemli olduğu onay sunumlarında LCD ekranların kullanımından kaçınılması gerekir. Sistem ve uygulama programlarında bulunan önceden yüklenmiş orijinal baskı üretimi ICC profillerinin (Euro, Toyo, Japan, Swop, US. Vs.) kullanımıda birçok probleme sebep olmaktadır. Uluslar arası standartlara göre belli özelliklerde hazırlanmış olan bu profillerin çok iyi incelenmesi ve baskı üretim sisteminize %100 uyumlu olması gerekir. Aksi takdirde üretimde kullandığınız boya, kağıt, su ve diğer kimyasallar ile makine parkuru ve ortam değerleri tamamiyle matbaaya özel bir durum teşkil ettiği için, bahsi geçen standart baskı üretimi ICC profilleri kullanılarak yapılan baskılarda olumlu netice elde edilemez. Gerçekçi bir renk yönetimi sistemi kurmak ve başarılı olmak için, matbaaya özel koşullara göre kendi baskı üretimi ICC profilleri hazırlanması ve sistem ile uygulama programlarına yüklenerek matbaaya özel profilin seçilmesi gerekir.
Günümüzde prova olarak çok yaygın şekilde kullanılan renkli yazıcılar ile dijital prova ve dijital baskı sistemlerinden ICC profiller kullanılarak sağlıklı çıktı alınabilmesi ve renk yönetiminin tüm birimlerde başarılı olabilmesi için, bu ünitelerin renk ayarları (settings) veya tercihler (preferences) bölümünde mutlaka ColorSync ya da ICM renk yönetimi seçilerek manuel ayarlar devre dışı bırakılmalıdır. ICC profilleriyle renk yönetimi sistemi bir bütün olduğu ve tek bir kaynak merkezden yönetildiği için, sisteme dahil tüm ünitelerinde de ColorSync veya ICM renk yönetimi tercihlerinin yapılarak diğer renk ayarlarının komple devre dışı bırakılması gerekir.
Renk yönetiminin gerçekleştirilmesinde ister konvansiyonel isterse ICC profil sistemi olsun, tümüyle profesyonel bir çalışma gerektiğinden ve sisteme dahil tüm birim, bölüm ve ünitelerde komple tesis edilmesi şart olduğundan, konunun uzmanı olmayan kişiler tarafından uygulanmasına izin verilmemesi gerekir. Renk yönetiminin başarıya ulaşabilmesi için uluslar arası grafik ve basım standartlarının da çok iyi bilinmesi ve sistem kurulmadan önce bu standartların tüm birimlerde oluşturularak sürekli denetim altında tutulması ve tüm personelin renk yönetimi konusunda eğitilmesi şarttır.
4.3.Renk Genişliği
İnsan gözünün görebildiği renk tayfı (spektrum) en büyük renk genişliği (Color Gamut) olarak kabul edilmekte ve tüm sistem, makine, malzeme ve teçhizat giriş ve çıkış renkleri bu grafik üzerinde ölçümlenerek değerlendirilmektedir. Kullanılan bütün ekranlar, diapozitif filmler, fotoğraf kartları, dijital fotoğraf makineleri, masaüstü tarayıcılar, konvansiyonel tarama makineleri, renkli toner bazlı veya inkjet yazıcılar, prova baskı makineleri ve nihayetinde ofset, tipo, serigraf, tampon, flekso, gravür vs., baskı üniteleri, kullandıkları boya, baskı kimyasalları, ortam şartları ve kağıt çeşitleri vs., çok farklı renk genişliklerine sahiptirler. Bu ünitelerin CIE (x,y) alan grafikleri incelendiğinde, değişik ünite ve sistemler arasındaki renk genişlik farklılıkları açık olarak görülmektedir.
Bunların yanı sıra, her bir marka ürünün de kendi içinde farklı renk genişlikleri bulunmaktadır. 'X' marka bir monitörün gösterebildiği renk çeşitliliğiyle 4Y' veya 'Z' marka başka monitörlerin gösterebildikleri renk çeşitliliği de önemli ölçüde farklılık gösterir. Aynı şekilde parlak kuşeyle mat kuşe, 1. hamur veya 3. hamur kağıtlarında her değişik markaya göre baskıda oluşturdukları renk genişlikleri farklıdır. Çünkü bütün bu kağıtların yüzey fiziksel, kimyasal ve görsel yapılan değişiktir. Kullanılan boya çeşitlerinin pigment özellikleri ve kimyasal karışımları da farklı olduğundan, her değişik marka boyayla elde edilen renk genişliği de farklılık gösterir.
Ayrıca boyaların ortam sıcaklık ve nem değişimlerinden, alkol, hazne suyu, solvent ve diğer katkı maddelerinden doğrudan etkilenerek farklı kimyasal reaksiyonlara girmeleri ve renk tonlarındaki özellikleri yitirmeleri de renk uyuşmazlığının ne kadar büyük bir problem olduğunu açık şekilde ifade etmektedir. Gece gündüz, saatlerce uğraşıp hazırlanan dökümanlardaki renklerin her seferinde ekrandaki görüntüden ve prova baskılardan çok farklı baskı neticeleri vermesi bütün bu makine, sistem ve kullanılan malzemelerin değişik renk genişliklerine sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Ülkemizde uluslar arası standartlar oluşturulmadığı ve uygulanmadığı için, basılabilen renk genişlikleri her gün ve her saat baskı makinelerinin bulunduğu ortamlara göre de sürekli değişmektedir. Tüm bu unsurların kendilerine öz renk genişliklerini eşit hale getirmek için renk yönetiminin tesis edilmesi gerekir. Ancak renk yönetimini uygulamadan önce renk genişliklerini etkileyen faktörlerin de çok iyi bilinmesi gerekir.
Grafikerler.net dısında yayınlanmamasını rica ediyorum.
her satırı şahsıma aittir.
