leventelpen
⭐Deneyimli Tasarımcı⭐
Bir çok web sitesinde, bir firma için yapılmış ama kabul edilmemiş tasarımların, bazı firma yetkilileri tarafından, tasarımcıların internet üzerinde yayınladıkları portfolyolarından kaldırılmak istendiği ve bu firmaların, bu konularda çok ısrarcı olduklarını okuyorum. Bu gibi firma yetkilileri veya firma avukatlarının, tasarımcıların internet üzerinde yayınladıkları portfolyolarına, iletişim formlarından ulaşarak, tasarımcının yayındaki portfolyosunda bulunan, firmalarına ait logo, amblem ve diğer işaret ve resimlerin "tescilli marka" olduğu ve izinsiz kullanılmaması gerektiğini ileri sürerek, tasarımcıları tehdit yoluyla, bu işleri kendi internet portfolyolarından kaldırmaya zorladıklarını, çoğu zaman da bunu başardıklarını gözlemlemek mümkün.
Grafik tasarımcı, kendi yasal haklarını bilmeyince, bu gibi tehditlerden çabucak korkuyor ve siniyor. Halbuki, tasarımcıya karşı yürütülen bu gibi işlemlerin, hiç bir yasal dayanağı yok! Hatta bu gibi tehditleri yapanlar hakkında işlem başlatılmasına varacak kadar da yasa dışı...
Fikir ve Sanat Eserleri Yasası'na göre, bir "eserin sahibi", onu meydana getirendir:
---------------------
Madde 8 - (Değişik madde: 03/03/2001 - 4630/5. md.)
Bir eserin sahibi onu meydana getirendir. (FİKİR VE SANAT ESERLERİ KANUNU)
---------------------
Grafik tasarımcı, "tescilli" markanın logosunda yapılacak bir değişiklik için farklı ve özgün çalışma taslakları (eskizleri, tasarımları, v.s.) yapmışsa, bu, bir "eser"dir. Dolayısıyla, bunu kendi eseri olarak görmesi ve portfolyosunda bulundurmasından doğal hiç bir şey olamaz. Daha ötesini söylemek gerekirse, eğer tasarımcının bu logosu kabul edilir ve firma da bunu kullanmaya başlarsa, tasarımcının o logo üzerinde, sonrsuza kadar sürecek manevî hakları bulunmaktadır. Manevî haklar, satılamaz, devredilemez. Eser sahibi, sadece maddî (kullanma) haklarını, sınırlı süreli sözleşme ile devreder.
--------------------
Madde 13 - Fikir ve sanat eserleri üzerinde sahiplerinin mali ve manevi menfaatleri bu kanun dairesinde himaye görür.
--------------------
Tasarımı kullanılmamış eser sahibinin bunları portfolyoyarında yasal ve serbestçe yayınlaması meselesine geri dönersek, 5846 Sayılı Fikir ve Sahat Eserleri Yasası'nda, buna dayanak olacak diğer maddeleri de şöyle sıralayabiliriz:
-------------------
Madde 25 - (Değişik madde: 03/03/2001 - 4630/15. md.)
Bir eserin aslını veya çoğaltılmış nüshalarını, radyo-televizyon, uydu ve kablo gibi telli veya telsiz yayın yapan kuruluşlar vasıtasıyla veya dijital iletim de dahil olmak üzere işaret, ses ve/veya görüntü nakline yarayan araçlarla yayınlanması ve yayınlanan eserlerin bu kuruluşların yayınlarından alınarak başka yayın kuruluşları tarafından yeniden yayınlanması suretiyle umuma iletilmesi hakkı münhasıran eser sahibine aittir.
Eser sahibi, eserinin aslı ya da çoğaltılmış nüshalarının telli veya telsiz araçlarla satışı veya diğer biçimlerde umuma dağıtılmasına veya sunulmasına ve gerçek kişilerin seçtikleri yer ve zamanda eserine erişimini sağlamak suretiyle umuma iletimine izin vermek veya yasaklamak hakkına da sahiptir.
Bu madde ile düzenlenen umuma iletim yoluyla eserlerin dağıtım ve sunumu eser sahibinin yayma hakkını ihlal etmez.
5. İKTİBAS SERBESTİSİ:
Madde 35 - Bir eserden aşağıdaki hallerde iktibas yapılması caizdir:
1. Alenileşmiş bir eserin bazı cümle ve fıkralarının müstakil bir ilim ve edebiyat eserine alınması;
2 - Yayımlanmış bir bestenin en çok tema, motif, pasaj ve fikir nevinden parçalarının müstakil bir musiki eserine alınması;
3. Alenileşmiş güzel sanat eserlerinin ve yayımlanmış diğer eserlerin, maksadın haklı göstereceği bir nispet dahilinde ve münderacatını aydınlatmak maksadiyle bir ilim eserine konulması;
4. Alenileşmiş güzel sanat eserlerinin ilmi konferans veya derslerde, konuyu aydınlatmak için projeksiyon ve buna benzer vasıtalarla gösterilmesi.
İktibasın belli olacak şekilde yapılması lazımdır. İlim eserlerinde, iktibas hususunda kullanılan eserin ve eser sahibinin adından başka bu kısmın alındığı yer belirtilir.
6. GAZETE MÜNDERECATI:
Madde 36 - Basın Kanununun 15 inci maddesi hükmü mahfuz kalmak üzere basın veya radyo tarafından umuma yayılmış bulunan günlük havadisler ve haberler serbestçe iktibas olunabilir.
Gazete veya dergilerde çıkan içtimai, siyasi veya iktisadi günlük meselelere mütaallik makale ve fıkraların iktibas hakkı sarahaten mahfuz tutulmamışsa aynen veya işlenmiş şekilde diğer gazete ve dergiler tarafından alınması ve radyo vasıtasiyle veya diğer bir suretle yayılması serbesttir. İktibas hakkı mahfuz tutulsa bile sözü geçen makale ve fıkraların kısaltılarak basın özetleri şeklinde alınması, radyo vasıtasiyle veya diğer bir suretle yayılması caizdir.
Bütün bu hallerde, iktibas edilen gazete, dergi ve ajansın ve eğer bunlar da başka bir kaynaktan alınmışlarsa o kaynağın adı, tarih ve sayısından başka makale sahiplerinin adı, müstear adı veya alameti zikredilmek icabeder.
7. HABER:
Madde 37 - ( Değişik madde: 03/03/2001 - 4630/19. md.)
Haber mahiyetinde olmak ve bilgilendirme kapsamını aşmamak kaydıyla, günlük hadiselere bağlı olarak fikir ve sanat eserlerinden bazı parçaların işaret, ses ve/veya görüntü nakline yarayan vasıtalara alınması mümkündür. Bu şekilde alınmış parçaların çoğaltılması, yayılması, temsil edilmesi veya radyo ve televizyon gibi araçlarla yayınlanması serbesttir. Bu serbestlik, hak sahibinin hukuki menfaatlerine zarar verecek şekilde veya eserden normal yararlanmaya aykırı biçimde kullanılamaz.
III - HUSUSİ MENFAAT MÜLAHAZASİYLE:
1. ŞAHSEN KULLANMA:
Madde 38 - (Değişik madde: 07/06/1995 - 4110/14 md.)
Bütün fikir ve sanat eserlerinin, (...) kar amacı güdülmeksizin şahsen kullanmaya mahsus çoğaltılması mümkündür. Ancak, bu çoğaltma hak sahibinin meşru menfaatlerine haklı bir sebep olmadan zarar veremez ya da eserden normal yararlanmaya aykırı olamaz.
3. MÜLKİYETİN İNTİKALİ:
Madde 57 - Asıl veya çoğaltılmış nüshalar üzerindeki mülkiyet hakkının devri, aksi kararlaştırılmış olmadıkça, fikri hakların devrini ihtiva etmez.
Bir güzel sanat eseri üzerinde çoğaltma hakkını haiz olan bir kimseden kalıp ve sair çoğaltma aletlerinin zilyedliğini iktisap eden kimse, aksi kararlaştırılmamışsa, çoğaltma hakkını da iktisap etmiş sayılır.
------------------
Firmaların dayandıkları Marka Tescil ile ilgili mevzuatta da, zaten bu konuda açık bir hüküm bulunmamaktadır. Tasarımcılardan yukarıda belirtildiği şekilde yasa dışı taleplerde bulunan firmalar, başka firmalar ile ilgili, "ticarî" haksız rekabet koşullarını, hiç bir ticaret amacı olmayan ve sadece "eserlerini sergileyen" eser sahiplerine karşı kullanmak istemektedirler. bu farklılığa dikkat edilmesi gerekmektedir. Eser sahibi, ticaret amacıyla ve kasıtlı olarak haksız rekabet koşullarını oluşturmadıkça, hakkında hiç bir takibat yapılamaz.
------------------
Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname:
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Markanın Koruma Kapsamı
Marka tescilinden doğan hakların kapsamı
Madde 9- Aşağıda belirtilen hallerde, marka sahibinin, izni alınmadan markasının kullanılmasının önlenmesini talep etme yetkisi vardır:
a)Markanın tescil kapsamına giren aynı mal veya hizmetlerle ilgili olarak, tescilli marka ile aynı olan herhangi bir işaretin kullanılması,
b)Tescilli bir marka ile aynı veya benzer olan ve tescilli markanın kapsadığı mal veya hizmetlerin aynı veya benzeri mal veya hizmetleri kapsayan ve bu nedenle halk üzerinde, işaret ile tescilli marka arasında bağlantı olduğu ihtimali de dahil, karıştırılma ihtimali olan herhangi bir işaretin kullanılması,
c) Tescilli marka ile aynı veya benzer olan ve tescilli markanın kapsamına giren mal veya hizmetlerle benzer olmayan mal veya hizmetlerde kullanılması halinde, tescili istenen işaretin kullanılmasıyla tescilli markanın itibarından dolayı haksız avantaj elde edecek veya tescilli markanın ayırt edici karakterine zarar verecek nitelikteki herhangi bir işaretin kullanılması.
Aşağıda belirtilen durumlar, birinci fıkra uyarınca yasaklanabilir:
a) İşaretin mal veya ambalajı üzerine konulması,
b) İşareti taşıyan malın piyasaya sürülmesi veya bu amaçla stoklanması, teslim edilebileceğinin teklif edilmesi veya o işaret altında hizmetlerin sunulması veya sağlanması
c)İşareti taşıyan malın ithali (Ek ibare: 3/11/1995 - 4128/5 md.) veya ihracı
d)İşaretin, teşebbüsün iş evrakı ve reklamlarda kullanılması.
SEKİZİNCİ KISIM
MARKA HAKKINA TECAVÜZ DURUMLARI
Marka hakkına tecavüz sayılan fiiller
Madde 61 - Aşağıda yazılı fiiller marka hakkına tecavüz sayılır:
a) 9 uncu maddenin ihlali,
b) Marka sahibinin izni olmaksızın markayı veya ayırt edilmeyecek derecede benzerini kullanmak suretiyle markayı taklit etmek,
c) Markayı veya ayırt edilmeyecek derecede benzerini kullanmak suretiyle markanın taklit edildiğini bildiği veya bilmesi gerektiği halde tecavüz yoluyla kullanılan markayı taşıyan ürünleri satmak, dağıtmak veya bir başka şekilde ticaret alanına çıkarmak veya bu amaçlar için ithal
etmek veya ticari amaçla elde bulundurmak,
d) Marka sahibi tarafından sözleşmeye dayalı lisans yoluyla verilmiş hakları izinsiz genişletmek veya bu hakları üçüncü kişilere devir etmek,
(Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname)
Grafik tasarımcı, kendi yasal haklarını bilmeyince, bu gibi tehditlerden çabucak korkuyor ve siniyor. Halbuki, tasarımcıya karşı yürütülen bu gibi işlemlerin, hiç bir yasal dayanağı yok! Hatta bu gibi tehditleri yapanlar hakkında işlem başlatılmasına varacak kadar da yasa dışı...
Fikir ve Sanat Eserleri Yasası'na göre, bir "eserin sahibi", onu meydana getirendir:
---------------------
Madde 8 - (Değişik madde: 03/03/2001 - 4630/5. md.)
Bir eserin sahibi onu meydana getirendir. (FİKİR VE SANAT ESERLERİ KANUNU)
---------------------
Grafik tasarımcı, "tescilli" markanın logosunda yapılacak bir değişiklik için farklı ve özgün çalışma taslakları (eskizleri, tasarımları, v.s.) yapmışsa, bu, bir "eser"dir. Dolayısıyla, bunu kendi eseri olarak görmesi ve portfolyosunda bulundurmasından doğal hiç bir şey olamaz. Daha ötesini söylemek gerekirse, eğer tasarımcının bu logosu kabul edilir ve firma da bunu kullanmaya başlarsa, tasarımcının o logo üzerinde, sonrsuza kadar sürecek manevî hakları bulunmaktadır. Manevî haklar, satılamaz, devredilemez. Eser sahibi, sadece maddî (kullanma) haklarını, sınırlı süreli sözleşme ile devreder.
--------------------
Madde 13 - Fikir ve sanat eserleri üzerinde sahiplerinin mali ve manevi menfaatleri bu kanun dairesinde himaye görür.
--------------------
Tasarımı kullanılmamış eser sahibinin bunları portfolyoyarında yasal ve serbestçe yayınlaması meselesine geri dönersek, 5846 Sayılı Fikir ve Sahat Eserleri Yasası'nda, buna dayanak olacak diğer maddeleri de şöyle sıralayabiliriz:
-------------------
Madde 25 - (Değişik madde: 03/03/2001 - 4630/15. md.)
Bir eserin aslını veya çoğaltılmış nüshalarını, radyo-televizyon, uydu ve kablo gibi telli veya telsiz yayın yapan kuruluşlar vasıtasıyla veya dijital iletim de dahil olmak üzere işaret, ses ve/veya görüntü nakline yarayan araçlarla yayınlanması ve yayınlanan eserlerin bu kuruluşların yayınlarından alınarak başka yayın kuruluşları tarafından yeniden yayınlanması suretiyle umuma iletilmesi hakkı münhasıran eser sahibine aittir.
Eser sahibi, eserinin aslı ya da çoğaltılmış nüshalarının telli veya telsiz araçlarla satışı veya diğer biçimlerde umuma dağıtılmasına veya sunulmasına ve gerçek kişilerin seçtikleri yer ve zamanda eserine erişimini sağlamak suretiyle umuma iletimine izin vermek veya yasaklamak hakkına da sahiptir.
Bu madde ile düzenlenen umuma iletim yoluyla eserlerin dağıtım ve sunumu eser sahibinin yayma hakkını ihlal etmez.
5. İKTİBAS SERBESTİSİ:
Madde 35 - Bir eserden aşağıdaki hallerde iktibas yapılması caizdir:
1. Alenileşmiş bir eserin bazı cümle ve fıkralarının müstakil bir ilim ve edebiyat eserine alınması;
2 - Yayımlanmış bir bestenin en çok tema, motif, pasaj ve fikir nevinden parçalarının müstakil bir musiki eserine alınması;
3. Alenileşmiş güzel sanat eserlerinin ve yayımlanmış diğer eserlerin, maksadın haklı göstereceği bir nispet dahilinde ve münderacatını aydınlatmak maksadiyle bir ilim eserine konulması;
4. Alenileşmiş güzel sanat eserlerinin ilmi konferans veya derslerde, konuyu aydınlatmak için projeksiyon ve buna benzer vasıtalarla gösterilmesi.
İktibasın belli olacak şekilde yapılması lazımdır. İlim eserlerinde, iktibas hususunda kullanılan eserin ve eser sahibinin adından başka bu kısmın alındığı yer belirtilir.
6. GAZETE MÜNDERECATI:
Madde 36 - Basın Kanununun 15 inci maddesi hükmü mahfuz kalmak üzere basın veya radyo tarafından umuma yayılmış bulunan günlük havadisler ve haberler serbestçe iktibas olunabilir.
Gazete veya dergilerde çıkan içtimai, siyasi veya iktisadi günlük meselelere mütaallik makale ve fıkraların iktibas hakkı sarahaten mahfuz tutulmamışsa aynen veya işlenmiş şekilde diğer gazete ve dergiler tarafından alınması ve radyo vasıtasiyle veya diğer bir suretle yayılması serbesttir. İktibas hakkı mahfuz tutulsa bile sözü geçen makale ve fıkraların kısaltılarak basın özetleri şeklinde alınması, radyo vasıtasiyle veya diğer bir suretle yayılması caizdir.
Bütün bu hallerde, iktibas edilen gazete, dergi ve ajansın ve eğer bunlar da başka bir kaynaktan alınmışlarsa o kaynağın adı, tarih ve sayısından başka makale sahiplerinin adı, müstear adı veya alameti zikredilmek icabeder.
7. HABER:
Madde 37 - ( Değişik madde: 03/03/2001 - 4630/19. md.)
Haber mahiyetinde olmak ve bilgilendirme kapsamını aşmamak kaydıyla, günlük hadiselere bağlı olarak fikir ve sanat eserlerinden bazı parçaların işaret, ses ve/veya görüntü nakline yarayan vasıtalara alınması mümkündür. Bu şekilde alınmış parçaların çoğaltılması, yayılması, temsil edilmesi veya radyo ve televizyon gibi araçlarla yayınlanması serbesttir. Bu serbestlik, hak sahibinin hukuki menfaatlerine zarar verecek şekilde veya eserden normal yararlanmaya aykırı biçimde kullanılamaz.
III - HUSUSİ MENFAAT MÜLAHAZASİYLE:
1. ŞAHSEN KULLANMA:
Madde 38 - (Değişik madde: 07/06/1995 - 4110/14 md.)
Bütün fikir ve sanat eserlerinin, (...) kar amacı güdülmeksizin şahsen kullanmaya mahsus çoğaltılması mümkündür. Ancak, bu çoğaltma hak sahibinin meşru menfaatlerine haklı bir sebep olmadan zarar veremez ya da eserden normal yararlanmaya aykırı olamaz.
3. MÜLKİYETİN İNTİKALİ:
Madde 57 - Asıl veya çoğaltılmış nüshalar üzerindeki mülkiyet hakkının devri, aksi kararlaştırılmış olmadıkça, fikri hakların devrini ihtiva etmez.
Bir güzel sanat eseri üzerinde çoğaltma hakkını haiz olan bir kimseden kalıp ve sair çoğaltma aletlerinin zilyedliğini iktisap eden kimse, aksi kararlaştırılmamışsa, çoğaltma hakkını da iktisap etmiş sayılır.
------------------
Firmaların dayandıkları Marka Tescil ile ilgili mevzuatta da, zaten bu konuda açık bir hüküm bulunmamaktadır. Tasarımcılardan yukarıda belirtildiği şekilde yasa dışı taleplerde bulunan firmalar, başka firmalar ile ilgili, "ticarî" haksız rekabet koşullarını, hiç bir ticaret amacı olmayan ve sadece "eserlerini sergileyen" eser sahiplerine karşı kullanmak istemektedirler. bu farklılığa dikkat edilmesi gerekmektedir. Eser sahibi, ticaret amacıyla ve kasıtlı olarak haksız rekabet koşullarını oluşturmadıkça, hakkında hiç bir takibat yapılamaz.
------------------
Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname:
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Markanın Koruma Kapsamı
Marka tescilinden doğan hakların kapsamı
Madde 9- Aşağıda belirtilen hallerde, marka sahibinin, izni alınmadan markasının kullanılmasının önlenmesini talep etme yetkisi vardır:
a)Markanın tescil kapsamına giren aynı mal veya hizmetlerle ilgili olarak, tescilli marka ile aynı olan herhangi bir işaretin kullanılması,
b)Tescilli bir marka ile aynı veya benzer olan ve tescilli markanın kapsadığı mal veya hizmetlerin aynı veya benzeri mal veya hizmetleri kapsayan ve bu nedenle halk üzerinde, işaret ile tescilli marka arasında bağlantı olduğu ihtimali de dahil, karıştırılma ihtimali olan herhangi bir işaretin kullanılması,
c) Tescilli marka ile aynı veya benzer olan ve tescilli markanın kapsamına giren mal veya hizmetlerle benzer olmayan mal veya hizmetlerde kullanılması halinde, tescili istenen işaretin kullanılmasıyla tescilli markanın itibarından dolayı haksız avantaj elde edecek veya tescilli markanın ayırt edici karakterine zarar verecek nitelikteki herhangi bir işaretin kullanılması.
Aşağıda belirtilen durumlar, birinci fıkra uyarınca yasaklanabilir:
a) İşaretin mal veya ambalajı üzerine konulması,
b) İşareti taşıyan malın piyasaya sürülmesi veya bu amaçla stoklanması, teslim edilebileceğinin teklif edilmesi veya o işaret altında hizmetlerin sunulması veya sağlanması
c)İşareti taşıyan malın ithali (Ek ibare: 3/11/1995 - 4128/5 md.) veya ihracı
d)İşaretin, teşebbüsün iş evrakı ve reklamlarda kullanılması.
SEKİZİNCİ KISIM
MARKA HAKKINA TECAVÜZ DURUMLARI
Marka hakkına tecavüz sayılan fiiller
Madde 61 - Aşağıda yazılı fiiller marka hakkına tecavüz sayılır:
a) 9 uncu maddenin ihlali,
b) Marka sahibinin izni olmaksızın markayı veya ayırt edilmeyecek derecede benzerini kullanmak suretiyle markayı taklit etmek,
c) Markayı veya ayırt edilmeyecek derecede benzerini kullanmak suretiyle markanın taklit edildiğini bildiği veya bilmesi gerektiği halde tecavüz yoluyla kullanılan markayı taşıyan ürünleri satmak, dağıtmak veya bir başka şekilde ticaret alanına çıkarmak veya bu amaçlar için ithal
etmek veya ticari amaçla elde bulundurmak,
d) Marka sahibi tarafından sözleşmeye dayalı lisans yoluyla verilmiş hakları izinsiz genişletmek veya bu hakları üçüncü kişilere devir etmek,
(Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname)
