Bugünün Anlayışını Tarihte Aramak...

dergisi yazarlarından Oğuz TAŞDAN ın bu güzel yazısını sizlerle paylaşmak istedim. Umarım sizlerde benim kadar beğenirsiniz.

Bugünün Anlayışını Tarihte Aramak...

Belki çok klasik bir söylem olabilir, ancak geleceği yakalamak istiyorsanız geçmişe hâkim olmalısınız. Tasarımla 20 yy.’ da tanışmadık. O hep vardı. Hem de insanlık tarihi kadar eski

Tasarım konu olunca gerçekten gerilere gitmek gerekir. Ben sizi çok sıkmak istemediğim için olmazsa olmaz dönemleri ayıklamak istedim. Merak etmeyin, sizi tarih öncesine götürmeyeceğim ama 17 yy.’ a gideceğiz. Dedim ya, olmazsa olmaz.

Tasarım hayatın her yerinde. Bizim ilgilendiğimiz kısım ise düzlem üzerine uygulanan tasarımlar. Düzlemden kastettiğim şeyler oldukça geniş olsa da (duvar, tuval, kağıt, ahşap, ekran vs…), ben ortamı sanat tarihi dersine çevirmemek adına “olmazsa olmaz” bölümleri ele alacağım. Konu tasarım olunca resmi boş geçemeyiz. Konu resim olunca da sanatla tasarımın birleştiği noktalardan biri olarak “orientalism” i gösterebiliriz.

Orientalism, isminden de anlaşılacağı üzere bizimle, daha doğrusu Osmanlı’ lıyla oldukça ilgili bir akımdır. Bu dönemin Avrupalı ressamları Osmanlı topraklarına gelip bir takım kaygılar güderek resim yapmaya başlamışlar. Bu kaygılar günümüz tasarımlarındaki kaygılara denk düşüyor. Tasarım sürecinde, düzleme aktaracağımız uygulamanın meselelerini de göz önünde bulundurmalıyız. Öyle ki orientalistler de sanatlarını icra ederken bölgenin iklimi, bitki örtüsü, mimari yapısı, sınıfları ve bu sınıfları temsil eden kıyafetleri ön plana çıkarırlar.

Dışarıda yakaladıkları sahnelerin eskizlerini hızlıca alarak stüdyolarında kurgularlar. İşte buda tam olarak tasarıma tekabül eder. Açıkçası, günü gösterse de yapılan iş budur. Bir firma sizden ürününü tanıtmanızı istediğinde ürün hakkında bilgi toplarsanız, artılarını göz önünde bulundurarak en belirgin özelliğini en iyi şekilde sunmaya çalışırsınız. Ya da bir oyun tasarımı ekibindeyseniz mekân ya da karakter yaratıyorsanız, size verilen bilgiler ışığında kelimeleri düzleme uygun ve doğru bir şekilde resmedersiniz.

Kelimelerle ifade ettiklerimi aşağıdaki orientalism akımına ait resimle size anlatacağım. Tekrar ediyorum; bu kısım, tasarımın abc’ sini oluşturuyor. Günümüz tasarımlarından örneklerle devam edeceğiz.

Aşağıda Amerikalı orientalist Frederick Arthur Bridgman’ nın “Portakal Satıcısı” isimli resmini inceleyiniz.