Neler yeni

Yeni mesajlar Yeni konular En çok mesaj En çok tepki En çok görüntülenen

" -ki Bağlacı" doğru kullanalım!

irm.art

Kreatif Stratejist
👑Efsanevi Grafiker👑
Katılım
11 Eyl 2008
Mesajlar
5,655
Tepkime puanı
111
Hemen hemen hepimiz -ki, -de, -den, -mi vb. ekleri birleşik yazarak kullanmayı alışkanlık haline getirmiş durumdayız.
İşimiz görsel sanatlara hitap etse de Türkçe ile sürekli iç içeyiz ve yazıyı sanatımızla sürekli buluşturuyoruz.
Bu sadece mesleğimiz ile sınırlı olmamakla birlikte kendimize hobi olarak edindiğimiz şiir, deneme, öykü vb. alanlarda da karşımıza çok sık çıkan yaptığımız yanlışlar arasında bulunmaktadır
.

Sayın Sait Açıkgöz' ün örneklemesini sizlere sunmak istedim.

Dilimizde üç tür 'ki” vardır. Bunlardan ikisi ek olarak sözcüğe eklenir yani bitişik yazılır. Üçüncüsü is 'ki” bağlacı olup ayrı yazılır.
Bunları nasıl ayırt edebiliriz diye soracaksınız. Bitişik yazılan yani ek olan
'-ki”lerden bir sıfat yapar. ' Akşamki olayı duydum.” cümlesinde '-ki” sıfat yapar. '–ki”den sonraki sözcüğe hangi sorusunu ekleyin ,ilk sözcük yani '-ki”nin eklendiği sözcük bu soruya yanıt veriyorsa sıfat yapan '–ki”dir ve sözcüğe eklenerek yazılır. 'Hangi olay?”” akşamki” örneğinde olduğu gibi. Başka bir örnek : ' Bunu sokaktaki adama soralım.” cümlesinde '-ki”den sonraki sözcük 'adam”dır. Şimdi ona 'hangi adam sorusunu soralım,yanıt 'sokaktaki” oluyor.

O halde burada kullanılan '-ki” sıfat yapan” –ki”dir ve ek olarak bitişik yazılır.
İkinci ek olarak yazılan '–ki” ilgi zamiri olan –ki”dir. Bu da sözcüğe bitişik yazılır. Bunun ilgi zamiri olduğunu nasıl anlarım derseniz , bu ek eklendiği sözcükte başka bir sözcüğün yerini tutar. Örneğin 'Kalemimim yazmıyor, seninki yazıyor mu?” cümlesinde 'seninki” senin kalem anlamındadır.
Buradaki '-ki” kalem yerine kullanılmıştır. Bu sözcük de bitişik yazılır.

Bunları bilmesek de yalnızca hangisinin 'ki” bağlacı olduğunu bilirsek ve onu ayrı yazsak bu yazma sorunu da çözümlemiş oluruz. Bağlaç olan 'ki”nin ayrı yazılacağını söylemiştik. Bunun bağlaç olduğunu anlamanız için iki noktaya dikkat edin. Bağlaçtan önce çekimlenmiş bir eylem (fiil) varsa 'ki” bağlaçtır ve ayrı yazılır. Örneğin 'Sabah eve geldim ki arkadaşım çoktan uyanmış.” cümlesinde 'ki”den önceki sözcük çekimlenmiş bir eylem olan 'geldim”dir. İşte o yüzden ' ki ' ayrı yazılır. Başka bir örnek 'Pınara gel ki göreyim.” cümlesinde 'ki”den önceki eylem emir kipinde çekimlenmiştir ve ki ayrı yazılır.

'ki” bağlacından önceki sözcük isimse işte o zaman arkadaşlarımız işi karıştırıyor. Burada da şuna dikkat edin. ' ki”den önce isim varsa araya bir (dır/dir )eki getirin , cümleye uyuyorsa sonraki 'ki”yi ayrı yazın, uymuyorsa bitişik yazın. Örneğin; 'Gül en sevdiğim çiçek ki koklamaya bile kıyamam.” cümlesinde 'ki” den önce kullanılan 'çiçek” ismine '-tır/tir” ekinden uygun olanı getirelim, 'Gül en sevdiğim çiçek(tir) ki koklamaya bile kıyamam.”biçiminde oluyor ve cümleye uyuyor. O halde ki bağlaçtır, ayrı yazılır.

'Oradaki bir ağaç ki en az yarım asırlık.” cümlesinde 'ki”den önceki sözcüğe
'-tır” eklersek, 'Oradaki bir ağaç(tır) ki en az yarım asırlık.” Yine uyuyor o halde ayrı yazılır.

'ki” bağlacı sadece bazı sözcüklerle kalıplaşmıştır ve bitişik yazılır. Bunlar aklınızda kalsın diye şu sembolik sözcükte toplanır: ”sombahçem”
Sanki
Oysaki
Mademki
B elki
A-----
Halbuki
Çünkü
E ---
Meğerki
Haydi Türkçemizi güzel kullanmaya...



.
 
Son düzenleme:

crazyglad

👑Efsanevi Grafiker👑
Katılım
7 Mar 2008
Mesajlar
4,068
Tepkime puanı
89
Çok güzel bilgiler canım teşekkürler paylaşımın ve duyarlılığın için ...
 

irm.art

Kreatif Stratejist
👑Efsanevi Grafiker👑
Katılım
11 Eyl 2008
Mesajlar
5,655
Tepkime puanı
111
Ve önemli bilgiler canım. Ben teşekkür ederim okumaya layık gördüğün için...
 

niLqün.672

♾️Grafik Gurusu♾️
Katılım
16 Ara 2008
Mesajlar
1,191
Tepkime puanı
41
Gerçekten güzel ve önemli bilgiler teşekkürler.
 

damla1

Kreatif Stratejist
👑Efsanevi Grafiker👑
Katılım
2 Ağu 2008
Mesajlar
5,055
Tepkime puanı
110
Faydalı bilgiler teşekkürler canım...
 

artdevil

👑Efsanevi Grafiker👑
Katılım
3 Nis 2009
Mesajlar
2,519
Tepkime puanı
76
Yaş
41
gerçketen güzel ve faydalı bir paylaşım olmuş ellerine emeğine sağlık teşekkürler
 

irm.art

Kreatif Stratejist
👑Efsanevi Grafiker👑
Katılım
11 Eyl 2008
Mesajlar
5,655
Tepkime puanı
111
Ben teşekkür ederim duyarlılığınız için...
 

gunesinkizi

🏆Pro Tasarımcı🏆
Katılım
27 Kas 2008
Mesajlar
924
Tepkime puanı
62
güzel ve önemli bir paylaşım teşekkür ediyorum.
 

irm.art

Kreatif Stratejist
👑Efsanevi Grafiker👑
Katılım
11 Eyl 2008
Mesajlar
5,655
Tepkime puanı
111
Ben teşekkür ederim ...
 

Yiğidim

⭐Deneyimli Tasarımcı⭐
Katılım
19 Ara 2008
Mesajlar
188
Tepkime puanı
2
Yaş
53
Emeğine sağlık. Sağolasın
 

irm.art

Kreatif Stratejist
👑Efsanevi Grafiker👑
Katılım
11 Eyl 2008
Mesajlar
5,655
Tepkime puanı
111
ben teşekkür ederim
 

irm.art

Kreatif Stratejist
👑Efsanevi Grafiker👑
Katılım
11 Eyl 2008
Mesajlar
5,655
Tepkime puanı
111
ben teşekkür ederim
 

vasili_zaitzev

🏆Pro Tasarımcı🏆
Katılım
10 Ağu 2009
Mesajlar
708
Tepkime puanı
13
Ben DE teşekkür ederim.Bu ayrı yazma benim için bi takıntı ;) Feysbuk ta grubu bile var :D
Emeğine sağlık
 

sevgiden-iz

🌟Usta Tasarımcı🌟
Katılım
26 Şub 2010
Mesajlar
335
Tepkime puanı
67
Bir sık yapılan yanlışı da ben eklemek istiyorum. Ne, ne de ile kurulan cümlelerin sonu olumlu kelime ile biter. Ne, ne de zaten olumsuz bir cümle içindir.

Ne, ne de kullanıldıktan sonra artık neredeyse dilimizde kanıksanmaya başlanan olumsuz kelime ile bitirme kullanımını kuralları korumak için uyarmak gerekir diye düşündüm.


Örnek: Ne ben, ne de O görmek istemez. (Bu yanlış kullanıma giriyor.)

Örnek: Ne ben, ne de O görmek ister. (Doğrusu budur.)
 
Üst